In een nieuwe studie ontdekten onderzoekers dat met SSRI’s het risico op suïcidepogingen verdrievoudigt voor mensen onder de 18 jaar en tot tweemaal vergroot voor mensen tussen de 18 en 24 jaar. Ze hebben voor geen enkele leeftijdscategorie een preventief effect, zelfs niet voor mensen met een hoog risico op zelfdoding.
Door Peter Simons – 14 augustus 2023
In een nieuwe studie ontdekten onderzoekers dat SSRI’s het risico op suïcidepogingen verdrievoudigden voor mensen onder de 18 jaar en tot tweemaal verhoogden voor mensen tussen de 18 en 24 jaar. Ze hadden op geen enkele leeftijd een preventief effect, zelfs niet bij mensen met een hoog zelfdodingsrisico.
“De huidige studie vindt soortgelijke resultaten als eerder observationeel onderzoek – dat wil zeggen, consistent bewijs van een verhoogd risico op suïcidaliteit tijdens behandeling met SSRI’s bij kinderen en adolescenten”, schrijven de onderzoekers.
Het onderzoek werd geleid door Tyra Lagerberg van het Karolinska Institutet en is gepubliceerd in Neuropsychopharmacology.
De gegevens waren afkomstig uit een Zweeds register, waarin 162.267 mensen met de diagnose depressie waren opgenomen. Hiervan startten 52.917 mensen binnen 28 dagen een behandeling met een SSRI antidepressivum, terwijl 109.350 mensen dat niet deden. De uitkomsten van het onderzoek betroffen suïcidepogingen zoals geregistreerd in het register (d.w.z. pogingen die ernstig genoeg waren om een ontmoeting met de medische hulpverlening tot gevolg te hebben). De onderzoekers analyseerden deze gegevens na drie maanden en na één jaar follow-up (de resultaten waren op beide tijdstippen vergelijkbaar).
De onderzoekers namen zowel de intention-to-treat-analyse (ITT) als de per-protocol-analyse (PP) op, twee verschillende manieren om met de uitkomstgegevens om te gaan. Volgens de gouden standaard dienen beiden te worden opgenomen zodat de lezer alle gegevens kan inzien.
Zowel de analyse van de ITT als de PP toonden aan dat SSRI-gebruik geassocieerd werd met een toename van suïcidepogingen bij mensen jonger dan 25 jaar. Het enige verschil was de grootte van het effect.
In de ITT-analyse hadden 6- tot 17-jarigen die SSRI’s gebruikten 2,9 keer meer kans om suïcide te plegen. In de PP-analyse was het risico dat dit gebeurde 3,34 keer zo groot.
Mensen tussen de 18 en 24 jaar hadden 1,59 keer meer kans op een suïcidepoging in de intention-to-treat-analyse en 2,01 keer meer in de per-protocol-analyse.
Deze nulbevinding betekent echter ook dat de antidepressiva geen enkel preventief effect hadden. Ze verlaagden het risico op suïcide niet. Ook niet bij mensen ouder dan 25 jaar.
De belangrijkste beperking van deze studie is dat de onderzoekers geen rekening konden houden met de ernst bij aanvang. Dat wil zeggen dat mensen met een ernstigere depressie – en dus een verhoogd risico op suïcide – waarschijnlijk vaker een antidepressivum zullen hebben gebruikt. Dit is vooral van toepassing omdat de onderzoekers opmerkten dat in Zweden psychotherapie de eerstelijnsbehandeling is bij milde tot matige depressie.
Wel namen de onderzoekers op een andere manier het suïciderisico mee. Ze hielden rekening met het feit of mensen in het verleden suïcidaal gedrag hadden vertoond (wat een goede maatstaf is om te bepalen wie het meeste risico lopen om opnieuw tot een suïcidepoging te komen).
Degenen die eerdere pogingen hadden ondernomen, hadden een grotere kans om het opnieuw te proberen, ongeacht of ze antidepressiva gebruikten of niet. Dat wil zeggen, antidepressiva leken het probleem noch te doen verergeren noch te doen verbeteren.
“Degenen met een geschiedenis van suïcidaal gedrag (N=4221) vertoonden grotere absolute risico’s onder zowel initiatiefnemers [mensen die maximaal één maand antidepressiva nemen] als niet-initiatiefnemers [die geen of al langer dan een maand antidepressiva gebruiken]. We vonden geen bewijs voor een verschil tussen initiatiefnemers en niet-initiatiefnemers in deze groep wat betreft het risico op suïcidaal gedrag”, schrijven de onderzoekers.
Dus de beste manier om de resultaten van het onderzoek te interpreteren is waarschijnlijk als volgt:
Voor mensen jonger dan 25 jaar, zonder geschiedenis met suïcidaal gedrag, verhoogt het innemen van een antidepressivum het risico op een suïcidepoging drie keer, waarbij het risico afneemt naarmate men ouder wordt. Voor mensen van 25 jaar of ouder helpt het innemen van een antidepressivum niet om het aantal zelfdodingen te verminderen. Ook voor mensen met een hoog risico op zelfdoding vermindert het innemen van een antidepressivum het risico niet.
Deze bevindingen komen overeen met eerdere studies, die herhaaldelijk hebben aangetoond dat antidepressiva het risico op zelfdoding verhogen, vooral bij kinderen en adolescenten, waarbij volgens sommige onderzoeken het risico op zelfdoding meer dan verdubbelt en minstens één analyse een zesvoudige toename aantoonde.
Studies hebben ook uitgewezen dat antidepressiva de resultaten op verbetering op lange termijn doen verslechteren, zelfs na controle op de ernst van de depressie bij aanvang.
Eén onderzoek toonde aan dat van degenen met een ernstigere vorm van depressie, zij met een comorbiditeit van angst en zij die suïcidale gevoelens ervaren, het minste baat hnebbe bij antidepressiva.
***Gepubliceerd op Mad in America, 14 augustus 2023***
Lagerberg, T., Matthews, A. A., Zhu, N., Fazel, S., Carrero, J. J., & Chang, Z. (2023). Effect of selective serotonin reuptake inhibitor treatment following diagnosis of depression on suicidal behaviour risk: A target trial emulation. Neuropsychopharmacology. Published online July 28, 2023. https://doi.org/10.1038/s41386-023-01676-3 (Link)
