Disclaimer

Mad in the Netherlands (MIA Global) geeft geen medisch advies met deze bronsectie en doet geen aanbevelingen met betrekking tot behandeling. Mad in the Netherlands wil mondiale informatie over psychiatrie toegankelijk en vindbaar maken in het kader van geïnformeerde toestemming. Wij wijzen u erop dat Mad in the Netherlands (MIA Global) niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de inhoud van de externe websites.

Door Saskia Ebus en Monique Timmermans – 1 april 2023

Opbouw pagina

• Zeer vroeg trauma
• GHIA, Global High Intensity Activation
• GHIA vanuit de rol als ervaringsdeskundige (Saskia Ebus)
• GHIA – Hoe het voelt in ons lichaam (Saskia Ebus en Monique Timmermans)
• Over GHIA en herstellen van de shock van GHIA (Rosalie Corame)
• GHIA vanuit de rol als therapeut (Saskia Ebus)
• Fysiologische gevolgen van prenataal trauma (Raja Selvam en Marcy Wineman Axness)
• GHIA vanuit de rol als neuroloog (Saskia Ebus)
• Materiaal onderwijs over GHIA (Dr. Raja Selvam, met samenvatting door Saskia Ebus)
• Zelfzorg bij vroeg trauma – luisteren naar je hart en eigen wijsheid (Sarah Frances)

Zeer vroeg trauma

Dat de gevolgen van trauma, ofwel de reactie of het gebrek aan reactie op dit trauma, levensveranderend kunnen zijn, weten we dankzij de ACES-studie en mensen als Gabor Maté, Bessel van der Kolk en Stephen Porges. Trauma is echter een heel brede term. Er zijn zóveel verschillende soorten invloeden en gebeurtenissen in diverse stadia van het leven die op hun beurt ook ieder weer een andere soort aandacht verdienen. In dit stuk willen wij ons enkel richten op trauma waarvan men zichzelf vaak niet eens bewust is dat het speelt en waarvoor de reguliere zorg niet altijd evenveel aandacht en begrip kan opbrengen; vroeg trauma.

Wat is er bijvoorbeeld gebeurd tijdens je verwekking, ontwikkeling in de baarmoeder en rondom de geboorte van jou? Was je gewenst? Vonden er heftige gebeurtenissen voor je ouders plaats terwijl ze eigenlijk een veilige en rustige haven voor jou hadden willen zijn? Ging de zwangerschap voorspoedig? Was er misschien een tweede vrucht die niet kon overleven? Werd je te vroeg geboren? Was de bevalling te heftig? Was je moeder in staat om je te knuffelen of wist ze eigenlijk helemaal niet hoe ze contact moest maken met zo’n klein mensje? Was er ruimte voor rust en regelmaat? Mocht je bij je ouders blijven? Zo zie je al snel dat in die eerste fase al zoveel omstandigheden invloed op je kunnen hebben waarvan je je wellicht nooit bewust was.

Wat weet je over het vroege begin van jouw leven?

In haar TedTalk vertelt Anna Verwaal hoe ze ontdekte dat de prenatale periode (en de tijd daaromheen) de meest vormende periode voor een heel mensenleven is. Verreweg het grootste deel van het gedrag en de emoties die we als volwassene hebben, valt terug te voeren naar de manier waarop ons leven bij conceptie ontstond, hoe ons leven er in de baarmoeder uitzag, en hoe we geboren zijn. Toch is er geen enkele handleiding voor hoe je een mens bewust op de wereld zet. Terwijl dit het allerbelangrijkste is wat je ooit te doen krijgt in dit leven. 

Invloed op de rest van je leven?

Als er zo vroeg in je leven al onveilige omstandigheden waren of er gebrek aan afgestemde connectie met jou was, ook al kon niemand er iets aan doen, dan heeft dat gevolgen voor jou als dat kleine mensje.

Een kind dat nog zo jong is dat het zenuwstelsel niet volledig ontwikkeld is, reageert vanuit primitieve delen. Voor zo’n minimensje worden dit soort omstandigheden ervaren als een zaak van leven of dood. Het is in voortdurende staat van paraatheid omdat het zich volledig afhankelijk voelt, en is, van diens omgeving en verzorgers. Het zenuwstelsel schiet (in reactie op de onveilig ervaren omgeving en/of in reactie op stress-situaties van de ouder(s)) in een soort van extreme overlevingsstress. De fundering voor een zenuwstelsel dat kans loopt in voortdurende shocktoestand te blijven is gelegd. Deze toestand noemen we GHIA, Global High Intensity Activation. Wat deze term inhoudt, hoe je het herkent, welke invloed het kan hebben op je leven en hoe je er grip op krijgt, dat bespreken we in dit kwartaalthema.

GHIA, Global High Intensity Activation

GHIA beschrijft een specifieke chronische ontregeling van het autonome zenuwstelsel die al op zeer jonge leeftijd is ontstaan. Vanaf die tijd is het zenuwstelsel (lees: die delen ervan die voor de overlevingsrespons zorgen) als het ware in een shocktoestand gebleven. Er is een zeer hoge activeringstoestand in het stress-systeem. Behandelaren die veel met mensen met trauma werken herkennen een dergelijke toestand. De stroming Somatic Experiencing® is echter de enige die er een term aan toegekend heeft in relatie tot zeer vroeg trauma. GHIA is als term ontstaan vanuit waarnemingen in de praktijk en ervaringen van therapeuten binnen die stroming. SE™ is een wereldwijd bekende vorm van lichaamsgerichte aanpak voor de verwerking van trauma.

De shocktoestand in je stressysteem (GHIA) ontstaat al op jonge leeftijd. Het kan, zonder dat je misschien zelf weet dat dit aan de hand is, tot veel lichamelijke en psychische klachten leiden in het verdere verloop van je leven en zorgen voor een verminderde belastbaarheid met vaak sterke gevoeligheid voor sensorische prikkels. Mensen met GHIA ervaren vaak relationele problemen en moeite met intimiteit vanwege de met regelmaat daarbij ook voorkomende hechtingsproblematiek. Dikwijls voelen mensen zich erg onbegrepen met hun klachten. Er zijn weinig Nederlandse teksten over GHIA beschikbaar. Vandaar dat wij er hier aandacht aan willen besteden.

In ons kwartaalthema over Adverse Childhood Experiences spreken we ook over hoe gevolgen van negatieve ervaringen in de kindertijd het verdere leven kunnen beïnvloeden. Er is enige overlap met dit thema over GHIA omdat het in beide gevallen gaat om een zenuwstelsel dat in een sterke overlevingsreactie is geraakt vanwege gebeurtenissen in de vroege kindertijd. Bij ACE’s wordt echter niet zozeer gekeken naar de onderwerpen prenataal (voor geboorte) en perinataal (rondom geboorte) trauma, wat bij GHIA wel het geval is.

Saskia Ebus, medeauteur en mede-illustrator van dit artikel kan de ‘diagnose’ GHIA vanuit diverse gezichtspunten benaderen; als ervaringsdeskundige, als neuroloog, en als therapeut. Vanuit deze rollen zal ze de verschillende onderdelen binnen dit kwartaalthema inleiden.

GHIA vanuit de rol als ervaringsdeskundige (Saskia Ebus)

Geen enkele DSM-classificatie of verklaringsmodel is in staat geweest om mijn gehele verhaal te omvatten zoals het concept ‘GHIA-patroon gerelateerd aan vroeg trauma’ dit wel kon. Toen ik de effecten van vroeg trauma herkende bij mezelf vielen veel puzzelstukjes op zijn plaats. Dit was op zichzelf al een helende stap. Ik begreep veel meer over mijn lichamelijke klachten, mijn psychische klachten, mijn kijk op mijzelf en de wereld, mijn beeldrijke creativiteit, het vele in mijn hoofd zitten en ook het erbuiten zitten: mijn neiging tot spiritualiteit en uit mijn lichaam gaan. Dit had ik graag eerder willen weten.

Ik zie mezelf als een schoolvoorbeeld van wat Raja Selvam beschrijft in zijn onderwijs over GHIA (zie hier).

Doordat ik aan het begin van mijn opleiding tot core process psychotherapeut intensiever ging mediteren, vooral met meer aandacht voor lichamelijke sensaties, kreeg ik plotseling onverklaarbare ervaringen bij mijn meditaties. Dit waren verkrampingen, draaiingen van mijn romp, trillen, hijgen, heftige angst- en verdrietreacties, zonder te weten waarom. Daarbij ook nachtelijke angsten en nachtmerries. Mijn concentratie, geheugen, stressbestendigheid en het verdragen van prikkels: het ging allemaal steeds verder achteruit. Tijdens mijn spreekuur als neuroloog moest ik in de pauze op mijn eigen onderzoeksbank in het donker uitrusten. Ik herkende symptomen van PTSS bij mijzelf. Dit was een raadsel want ik was mij niet bewust van enig trauma in mijn leven. Ik had een stabiele jeugd gehad met liefhebbende ouders. Ik was wel altijd gevoelig geweest, weinig stressbestendig, snel moe en aan de sombere kant. Toen in dezelfde tijd op mijn werk als neuroloog ook nog onverwachts grote stress-situaties optraden, hield ik mijn werk niet meer vol. Ik kwam thuis te zitten. Het uitvallen gaf zoveel extra stress dat mijn klachten verergerden. Ik voelde mij in een steeds grotere shocktoestand en wanhoop. De hele wereld voelde als vijandig en vernietigend aan. Ik was uitgeput, ik wilde verdwijnen en het opgeven. Achteraf zie ik in dat ik in een soort chronische herbeleving was gegaan: de wereld ervaarde ik inmiddels zo onveilig als hij op heel, heel jonge leeftijd voor mij moet zijn geweest, nog voordat ik er ‘echte herinneringen’ van kon hebben gemaakt. Deze zogenaamde ‘preverbale’ herinneringen zaten heel diep in mijn onderbewuste en vooral in mijn lichaam opgeslagen. Toen ze eenmaal ‘bovenkwamen’ (in mijn geval doordat ik ging mediteren) bleek het ongelofelijk lastig om van deze ontregeling te herstellen.

Voor mij waren belangrijke factoren richting herstel:

• Mijn verhaal te begrijpen vanuit het bestaan van pre- en perinataal trauma. Iets waarvan ik nooit eerder had gehoord als arts. Het verhaal rondom mijn geboorte en toen mijn moeder zwanger van mij was, kon ik door de herinneringen van mijn ouders in combinatie met de beelden uit mijn nachtmerries reconstrueren
• Mijn zenuwstelsel leren kalmeren
• Mijzelf uitnodigen weer in mijn lichaam te komen (met bijvoorbeeld massagetherapie, lichaamsgerichte meditaties en therapie)
• Het kunnen gaan uiten en uitbibberen van de heftige maar vastzittende vroege emoties. Dit was een uitdaging want door het ervaren van een heftige emotie ging mijn lichaam snel weer in een verkrampte shocktoestand
• Mijzelf uiten via tekeningen, keramiek en gedichten
• Het starten met een SSRI (een anti-depressivum dat ingrijpt op het stresssysteem). Ik had het lang tegengehouden en probeerde het eerst met alle andere methoden. Gelukkig bleek ik iemand die goed reageerde op een SSRI.
• Last but not least: mensen die mij bijstonden en aan wie ik mij steeds meer, ook voor fysieke troost, durfde te gaan toevertrouwen: vrienden, collega’s, familie en behandelaren.

Dit alles heeft bij elkaar 7 jaar geduurd en mijn herstelproces is nog steeds gaande.

De weg naar herstel voor mensen met vroeg trauma (die dit soms onbewust dragen, zoals ik) en die op een bepaalde leeftijd door lastige levensgebeurtenissen in de problemen komen is vaak lang. Het proces van heling is ook waardevol. Het herstel brengt mij langzamerhand terug naar leven zoals het oorspronkelijk bedoeld is: in verbinding met mijzelf en anderen en met een lichamelijk gevoel van veilige rust. Mijn vroegere drukke leven terugkrijgen: dat gaat niet meer, maar dat is ook niet wat ‘herstel’ betekent.

Langzamerhand begin ik de ‘neutrale stand’ te herkennen en uit te breiden (die stand waar Nathalie Corame het ook over heeft, zie haar teksten op deze website). Dit is de rustsituatie waarin het autonome zenuwstelsel de ‘parasympatische’ takken gebruikt. Dan is er enerzijds geen ‘uit-stand’ (dat voortdurende diepvermoeide ‘nee’, het ‘niet kunnen’ in het lichaam en de gedachten, het willen verdwijnen), maar is er anderzijds ook geen ‘aan-stand’ (teveel agitatie of onrust). Je blijft in deze rustsituatie als het ware binnen je ‘Window of Tolerance’, dus geen hypo-arousal (te weinig ‘aan’) en geen hyper-arousal (te veel ‘aan’). De polyvagaal theorie beschrijft deze rustige staat van zijn als één van de drie treden van een ‘ladder’. Het is de trede die ‘ventrale vagale toestand’ heet. De andere treden in deze theorie zijn de sympathische activering (onrust, vecht en vluchtreacties) en de ‘dorsale vagale toestand’ (instorting, bevriezing, verslapping, opgeven, hulpeloosheid, voorbereiding richting de dood). Ook hierbij is er dus sprake van een aan-, en uitstand

Ik noem voor mijzelf de lichamelijk gevoelde tussenstand tussen ‘teveel aan’ of ‘teveel uit’ : ‘scharrelen’. Het zijn, rondlopen en werken terwijl ik geland ben in mijn lichaam, geland op de aarde, geland in mijn huis en in mijn leven, rustig bewegend, rustig denkend. Een zijnstoestand die ik nooit heb gekend, als ik achteraf terugkijk op mijn leven tot nu toe. Op het moment dat ik deze inleiding schrijf, werk ik een beperkt aantal uren als therapeut en neem ik mijn ervaringsdeskundigheid mee in mijn werk.

GHIA – Hoe het voelt in ons lichaam (Saskia Ebus en Monique Timmermans)

Dit is niet het gemakkelijkste hoofdstuk van het kwartaalnummer. Want zeer vroeg trauma leidt er juist toe dat je minder feeling hebt met je lichaam. Je kunt wel fysieke pijn hebben zoals hoofdpijn, pijnlijke spieren of gewrichten, maar wat voel je nou echt binnen in jezelf? Omdat het trauma al zeer vroeg ontstaan is heb je eigenlijk nooit geweten hoe het moet aanvoelen binnen in je. Dat is een groot verschil met een volwassene zonder zeer vroeg trauma/GHIA, die op latere leeftijd een traumatische ervaring heeft gehad en die het verschil met eerder duidelijker zal kunnen beschrijven.

Het gaan proberen te voelen van het inwendige gevoel van GHIA is wat de belangrijkste eerste stap is in de behandeling, volgens Raja Selvam. Het is iets wat je kúnt leren, ‘te voelen’, maar het is echt niet makkelijk, wel zeer helpend want dan kun je jezelf bijsturen indien nodig.

Daarom dit korte intermezzo waarin Monique en Saskia proberen te beschrijven hoe een voortdurende bepaalde mate van geschoktheid in het lijf, in het zenuwstelsel, voor hun aanvoelt. Dit wordt ook wel verhoogde arousal genoemd.

Saskia:

Het is niet zo dat ik GHIA in mijn lijf altijd hetzelfde ervaar. Het gaat op en neer, in de dag, in de week. Ik kan het beschrijven met beelden. Als ik naar mijn kat kijk, als ze haar oren spitst, haar kopje en ogen alert, dat is hoe ik mij in mijn hoofd vaak voel. Het kan voor mij ook aanvoelen als suizende bijen in mijn hoofd: dat komt vaker op als ik teveel prikkels heb ervaren en tegelijkertijd voelt het aan als een soortalarm in mijn hoofd.

Mijn lijf, mijn armen en benen voelen vaak aan als verstrakt aan de buitenkant en als ik observeer hoe het aan de binnenkant aanvoelt, dan lijkt het alsof er daar zoveel energie is dat ik bijna uit elkaar zou kunnen spatten. Ook als ik het positief duid, als levendigheid die ik binnenin voel, roept het voelen ervan vaak angst op. Mijn adem voelt dan beklemd, gestokt, gestopt, alsof ik het leven niet kan en wil inademen.

In mijn buik of borst kan het aanvoelen als onrustig fladderende vogeltjes, die niet zo heel lang rustig kunnen neerstrijken. Dat duurt een tijdje voordat dat lukt. Ze fladderen ook snel weer op, bij het minste of geringste Het voelt aan als een innerlijke onrust, terwijl ik soms daarbij de neiging heb weinig te willen bewegen, en soms juist onrustiger ga bewegen (én onrustig ga denken). Het kan twee kanten op. Het is voor mij altijd zaak om goed te letten op deze innerlijke signalen van teveel alertheid en van onrust, daarop stuur ik bij, in wat ik kan doen voor mijzelf om te vertragen en weer naar een rustigere zijnstoestand te kunnen gaan.

Monique:

Ik weet niet of er een verband tussen GHIA en acathisie is. Ik vermoed het. Bij mij uit het zich steeds op een andere manier. Mijn energieniveau is erg wisselend, van seizoen tot seizoen, van dag tot dag, van uur tot uur. Ik heb óf ruim veel energie óf ruim weinig energie. Het is lastig te reguleren of voorspellen. Als ik te lang veel energie geef, kan het dagen of weken duren om daarvan te herstellen. Ik heb ook veel innerlijke (en uiterlijke) onrust. Ik kan het wel een poosje onderdrukken maar dan verkrampen al mijn spieren en trekt mijn bindweefsel aan me als een strak pak. Mijn adem kan soms stokken zonder dat ik het opmerk. Dan word ik duizelig en weet ik dat ik op mijn ademhaling moet gaan letten. Soms slaat mijn hartslag ineens op hol en krijg ik mijn interne temperatuurregeling lastig op orde. Ik heb bijna altijd wel ergens ontstekingen of onverklaarbare blauwe plekken. Herstellen van bewegen is ook een dingetje. Ik kan héél kort snel bewegen of best een langere periode traag, maar in het anaerobe verbrandingssysteem verzuur ik binnen luttele seconden. Herstel kan heel lang duren. In die periode heb ik minder controle over mijn spieren en verlies ik veel kracht. Ik heb vaak zenuwpijn, rusteloze benen, vrijwel standaard een verkrampte psoas-spier en trillende vingers.

Het is voor mij een dagtaak om mijn lichaam te kalmeren, maar het lukt me steeds beter. Door met nieuwsgierigheid naar mijn pijn te kijken – waar komt het vandaan en wat wil het me zeggen – en mezelf met compassie te benaderen, lukt het me om de negatieve gevoelens minder belangrijk te maken. Ik benader het vinden van oplossingen als een soort expeditie, een innerlijke ontdekkingsreis. Wat kan ik met ademhaling bereiken? Genieten van de natuur als onderdeel van herstel. Wat kan muziek en klank betekenen? Wat kan ik met voeding? IJsbad nemen, tai chi qigong, drijven, hoelahoepen, havening, grounding, tuinieren,…

Er is veel te ontdekken. Helaas kan ik in de avond slechter tegen prikkels, juist als mijn vrienden tijd hebben om wat te doen en eerlijk is eerlijk, veel van wat ik ontdek zou ik niet doen als het niet nodig was. Dat maakt het allemaal toch wel wat eenzaam soms. Ook omdat elke keer als ik een bepaalde klacht leer begrijpen, een volgend ‘ding’ de ontstane ruimte pakt. Het lijkt zo nooit op te houden. Daarom helpt het mij om niet teveel (met boos) naar het verleden of (met angst) naar de toekomst te kijken. Nu voel ik dit en daar ga ik nu op reageren…of niet… Dat houdt het beter behapbaar voor me.

Over GHIA en herstellen van de shock van GHIA (Rosalie Corame)

Rosalie Corame brengt klassieke coachingsvaardigheden, zoals luisteren, visualiseren, doelen verduidelijken en obstakels opsporen, samen met somatische bewustzijnsvaardigheden uit Somatic Experiencing, delenwerk uit Voice Dialogue, en het verwerkingsproces van emoties en overtuigingen, op basis van Integral Somatic Psychology (ISP), ShadowWork®, NeuroAffective Relational Model (NARM®) en andere persoonlijke ontwikkelingsmodellen.

Ze heeft veel cognitief begrip opgedaan door allerlei studies, maar haar grootste leerschool was het uit de eerste hand ervaren en onder ogen zien  van haar eigen angst, innerlijke chaos, bevriezing, schaamte, neerslachtigheid en onderdrukte woede. Met behulp van voornoemde methoden wist ze, begeleid door bekwame therapeuten, nieuwe hulpbronnen, flexibiliteit en veerkracht te vinden. Zelfwerk blijft een voortdurende factor in haar leven, maar inmiddels mag ze ook getuige zijn van hoe anderen hun leven opnieuw vormgeven door meer veiligheid te leren ervaren dankzij zelfreflectie, zelfkennis en zelfhulp.

De meeste deskundigen hebben zelf de ernst van zeer vroeg trauma, waar sommige van hun praktijkbezoekers een weg uit proberen te vinden, niet zelf hoeven ervaren. Velen weten niet écht wat ze moeten doen als hun aangeleerde technieken niet de gewenste uitwerking geven. Ze verwijten de cliënt dan soms “te veel weerstand” of “niet hard genoeg te proberen” of “zich niet open te willen stellen”. Rosalie weet dat het anders is omdat ze zelf haar hele leven met de gevolgen van een ontwikkelingstrauma geleefd heeft. Sinds haar 61^ste voelt ze zich eindelijk goed en zeker. Ze kan er nu op vertrouwen dat ze niet zomaar zal instorten in angst of verlamming. Haar verhaal van hoop verspreiden vindt ze belangrijk. Ze deelt haar kennis op haar website ‘Genezing van somatisch ontwikkelingstrauma met Rosalie Corame’. Twee van haar blogs hebben we voor u vertaald:

Er zijn video’s van Rosalie Corame te bekijken op YouTube. Onderstaande video betreft deel 1 in een serie van 6 waarin ontwikkelingstrauma en het herstel ervan wordt uitgelegd door Rosalie, gebaseerd op haar studies, haar werk met cliënten en eigen doorleefde ervaring.

Opbouw van deze video:

• Intro (0.00)
• Wat is ontwikkelingstrauma (1.22)
• Herstel van ontwikkelingstrauma (1.45)
• Onopgelost trauma (5.11)
• Emoties en behoeften (11.03)
• Relatie met veiligheid (12.02)
• Global High Intensity Activation (14.24)
• Hoe te herstellen (17.39)
• Relationele steun (20.31)
• Energie uit levenskracht (21.22)

YouTube heeft een functie waarin er automatisch ondertiteld wordt (icoon ondertiteling rechtsonder). Als dit actief is, kunt u bij instellingen (icoon instellingen rechtsonder) ondertiteling op Nederlands zetten. De zinnen zullen enigszins verhaspeld worden maar maken het mogelijk om de video’s te volgen met Nederlandstalige ondertiteling.

GHIA vanuit de rol van therapeut (Saskia Ebus)

Sinds 2017 werk ik met cliënten, als core process therapeut. Dit is een mindfulness-based lichaamsgerichte therapievorm.

Er is geen eenduidige aanpak voor mensen met GHIA en de fysieke en psychische gevolgen hiervan op latere leeftijd. Ik bedoel ermee dat er vaak meer factoren tegelijkertijd of afwisselend nodig zijn om langzamerhand te gaan verbeteren, met ups en downs. (Zie hier wat ik daarover geschreven heb vanuit mijn rol als ervaringsdeskundige). In de basis gaat het erom dat je je weer veilig gaat voelen: het zenuwstelsel / lichaam in de ontspanning kan gaan. Een therapeut (behandelaar, kennis, partner) die je een veilig doorgaand contact kan aanbieden en mogelijk ook afgestemde aanraking zal een belangrijke helende factor kunnen zijn.

Ik heb als core processs therapeut geen ervaring met de behandeling van baby’s en zeer jonge kinderen met vroeg trauma, maar hier zou mijns inziens wel meer aandacht voor moeten zijn. Gezien de grote gevolgen van vroeg trauma voor het functioneren van het stresssysteem op latere leeftijd lijkt het zinvol veel eerder in te grijpen. In dit veld bestaan er wel hulpverleners (zoals o.a. osteopaten die baby’s behandelen na geboortetrauma en EMDR-therapeuten die de ‘verhalenmethode’ toepassen bij vroeg trauma).

Ik ben het qua aanpak voor volwassenen eens met de therapeut Raja Selvam (wiens onderwijs ik hier voor deze website heb vertaald). Namelijk dat GHIA door zeer vroeg trauma bij volwassenen bij uitstek een ‘bottum-up’ methode nodig heeft: het werken via het lichaam. Ook omdat de herinneringen van vroeg trauma niet daadwerkelijk herinnerd en besproken kunnen worden. Bottum-up betekent: eerst het veranderen van de toestand van je lichaam. Hierna zullen vaak als vanzelf gedachten over jezelf en de wereld gaan veranderen. Gedachten over jezelf zoals: ik ben niets waard, slecht, niet welkom. Gedachten over de wereld/anderen zoals: niet te vertrouwen, gemeen, vernietigend, gevaarlijk. Als je je veilig voelt in je lichaam, dan voelt ook direct de wereld om je heen anders aan. Ook kunnen lichamelijke klachten (zoals bijvoorbeeld door verhoogde spierspanning) gaan afnemen. Dat wil niet zeggen dat ‘top-down’ methoden onzinnig zijn. Met top-down bedoel ik: je gedachten en gedragspatronen, je innerlijke persoonlijkheidsdelen en je relaties met jezelf en anderen met verbale, inzichtgevende therapeutische methoden onderzoeken. 

Qua verandering van de lichamelijke toestand benadrukt Raja Selvam het ontladen van de hoge innerlijke spanning zodat de voortdurend verhoogde arousal vermindert. Hij benadrukt ook hoe langzaam en voorzichtig dit moet gaan. Mensen met GHIA kunnen zo weinig veranderingen en prikkels verdragen, dat alleen al het gaan ontladen van emoties of lichamelijke spanningen, hun systeem juist in verdere geschoktheid kan brengen. Hier ben ik het mee eens, vanuit eigen ervaring en vanuit wat ik zie bij het werken met mijn cliënten.

Voor mensen met GHIA adviseer ik als eerste om jullie zenuwstelsel lief te gaan hebben, het zenuwstelsel dat zoveel heeft meegemaakt in vroegere tijden. Om jezelf en het zenuwstelsel te gaan begrijpen, vriendelijk te gaan bejegenen en begeleiden. Daarbij is begrip van de werking en de verschillende toestanden van het autonome zenuwstelsel hebben zinvol. Ik vind daarvoor de polyvagaal theorie heel geschikt. Je kunt leren hoe je meer vredigheid in het lichaam kunt herkennen en hoe je deze vredigheid passend bij de parasympathische toestand die in de polyvagaal theorie ‘ventraal vagaal’ genoemd wordt, vaker kunnen gaan ervaren. Vaak is voor het voelen van het lichaam als geheel, de grenzen ervan, ondersteuning ervan door de bank/kussens/(verzwaarde) dekens, helpend voor het meer gaan ervaren van een ventrale vagale, parasympathische, veilige ruststand in het lichaam. 

Mensen kunnen ook geholpen worden om trauma-energie alsnog te ontladen zodat de vroege vastzittende emoties, onafgemaakte bewegingen en spanningen in het lijf eindelijk een uitweg kunnen vinden. Dit ontladen dient in heel kleine stapjes en liefst in een veilige relatie met een (trauma)therapeut te gebeuren. Het gevoelige zenuwstelsel kan anders opnieuw overweldigd worden. Dit kan niet genoeg benadrukt worden. Bij revalidatietrajecten zijn mensen met GHIA door vroeg trauma gebaat bij tragere, prikkelarme trajecten en niet te heftige uitdagingen.

Bij GHIA werk je met jezelf met heel veel geduld en heel veel compassie, door jezelf nergens de schuld van te geven en zonder schaamte prikkels te gaan verminderen en door jezelf te gaan vertragen. Ga veel dingen doen die je lichaam fijn vindt doordat je merkt dat er dan wat minder spanning is. Ga vooral lichaamsgericht werken, wat je ook zonder therapeut kan doen. Maak rustige bewegingen, langzame (zelf)aanrakingen, zorg voor warmte, zorg voor omhulling zodat je lichaam op een zachte manier ervaart waar het is. Als jouw lichaam zich veilig voelt, dan voelt de wereld ook meteen veiliger. Dat is de truc. Doe meditaties waarin niet teveel stilte valt en die sterk gericht zijn op ervaren van rust en veiligheid. Meditaties die de aandacht meer rondom het lichaam brengen, in de ledematen en op de grenzen van het lichaam. Doe minder meditaties met stilte of die je direct de sensaties in je hart/buikstreek laten ervaren.

Tot slot: let goed op je onderliggende gejaagdheid die iedereen met GHIA heeft. Dit kan ertoe leiden dat je veel te veel tegelijkertijd wilt doen en vol ongeduld en onrust van therapie naar therapie switcht. Dit kan je gejaagdheid en idee dat er geen hulp voor je is, eerder toe laten nemen. Heb compassie voor je zenuwstelsel en weet hoe blij het met je is, als je eerder vertraagt dan versnelt.

Fysiologische gevolgen van prenataal trauma (Raja Selvam en Marcy Wineman Axness)

In dit interview gaat het over de fysiologische gevolgen van prenataal trauma, ofwel trauma opgelopen voorafgaand aan de geboorte en de gevolgen die dit gedurende het leven kan geven. De hoofdgedachte: let op de boodschappen van je lichaam. Het is een interview uit 1995 door dr. Marcy Wineman Axness met dr. Raja Selvam, dat in 2009 opnieuw is uitgegeven. De Nederlandse vertaling en voetnoten zijn door Saskia Ebus gemaakt in 2023. Dr. Raja Selvam is een klinisch psycholoog, senior trainer in Somatic Experiencing en oprichter van de lichaamsgerichte therapievorm Integral Somatic Psychology. Hij heeft verder ervaring met Bodynamic analysis, Jungiaanse en archetypische psychologie en de intersubjectieve en object relatie theorieën binnen de psychoanalyse. Advaita Vedanta, een spirituele Indiase traditie, is voor hem een bron voor een groter begrip van ‘de psyche’. Hij geeft over de hele wereld lezingen en trainingen.

De interviewer dr. Marcy Axness is een autoriteit op het gebied van de diepgaande gevolgen van adoptie en is geïnteresseerd in prenatale (voor de geboorte) en perinatale (rondom de geboorte) psychologie vanuit haar eigen ervaringen als geadopteerd kind. Ze heeft over hechting, ontwikkeling van de mens en over ouderschap geschreven en onderwezen. Ze heeft les gegeven over prenatale ontwikkeling aan het Santa Barbara Graduate Institute. In 2021 verscheen haar boek: ‘Parenting for Peace: Raising the Next Generation of Peacemakers’. Ze woont in Zuid Californië.

Het originele interview van waaruit de onderstaande tekst ontstond, vond in 1995 plaats toen Marcy zelf therapeutisch werk deed met Raja.

Saskia Ebus heeft het artikel voor ons vertaald en voorzien van voetnoten. Zij is Psychosociaal Therapeut, Core Process Psychotherapist in opleiding, Somatic Experiencing Practitioner in opleiding en neuroloog (niet praktiserend). 

Korte samenvatting van het interview:

Wat doen we als we pijn willen vergeten in een bepaald deel van ons lichaam of wanneer we bepaalde delen van ons lichaam niet willen voelen? De energie eruit terugtrekken. Dat kan ook gebeuren als een moeder een kind in de buik draagt. En het kind zal dit als gemis aan gevoel ervaren. We moeten ons ervan bewust zijn dat in dit stadium de moeder en de baby één zijn. Dus als de baby probeert om van zijn moeder weg te komen, dan is het eigenlijk aan het proberen van zichzelf weg te komen. De enige manier waarop het kind kan overleven, is om zich dieper in zichzelf terug te trekken. Maar foetussen zijn ook in staat om de situaties totaal verkeerd te begrijpen. Stress is voor hen gewoon stress, ook als die niets met hen te maken heeft.

Bij een foetus zijn emotionele en cognitieve capaciteiten niet zo ontwikkeld als de gevoelsmatige capaciteiten. Dus het gebeurt allemaal in het rijk van het primitieve brein. Het blokkeren van de energie is het doel, ongeacht de situatie. Het gaat over het stoppen van dat wat pijn doet: en wat pijn doet is de overflow van energie (excitatie). Het probleem is dat het de fysiologie beïnvloedt. Je kunt er last van houden in het verloop van je leven.

Als er iets goeds gebeurt met je, wat betekent dat? Excitatie, opwinding. Als er iets naars gebeurt met je, wat betekent dat? Excitatie, opwinding. En het zal beide meteen raken (linken) aan die prenatale angst. Het lijkt erop alsof elke situatie meteen de deur kan openen naar deze vroege toestand van angst.

Wat gebeurt er als we een getraumatiseerde fysiologie hebben? Door een bepaalde trigger is er arousal. Dus je reptielenbrein kijkt rond: “Waar is het gevaar, waar is het gevaar?”. Je kunt je niet focussen op iets, je voelt dat er gevaar is, … maar er is eigenlijk geen gevaar. Het gevaar zit intern, van binnen.

Het moeilijke is om te leren veilig in je lichaam te zijn.

Het idee is om iemand zoveel mogelijk energie te kunnen laten hebben in het lichaam, zo dat diegene zoveel mogelijk plezier kan ervaren van alles wat het leven geeft. En het idee is om het systeem op te laden met zoveel mogelijk energie als er voor iemand mogelijk is en zoveel mogelijk emotie er als mogelijk is, pas wanneer er genoeg capaciteit en stabiliteit in het zenuwstelsel is ontwikkeld om dat allemaal te hanteren. Zo kan het systeem zich herorganiseren, langzamerhand de zelfregulatie weer terug gaan brengen, zodat het weer op gang komt.

En het zenuwstelsel kan opnieuw leren. Het is wel zo dat onze denkhersenen het soms dan weer gaan verpesten zodat je soms teveel bedenkt om te willen doen en je daarmee je heling negatief beïnvloedt.

Bij trauma is alle verbinding verbroken. De verbinding met de natuur is verbroken, de verbinding met helende hulpbronnen is verbroken. En we proberen de verbinding terug te krijgen. En zoals Ida Rolf het ooit zei: “Als je het [die verbinding] niet van ‘JE moeder’ kreeg, vind het dan bij ‘DE moeder’: de aarde”.

GHIA vanuit de rol van neuroloog (Saskia Ebus)

Als neuroloog kende ik de tweedeling ‘sympathisch’ (het autonome zenuwstelsel in actie bij verhoogde stress), en ‘parasympatisch’ (als het autonome zenuwstelsel een ruststand ondersteunt). Maar veel meer dan dit wist ik ook niet, want neurologie gaat over hersen/zenuw/spierziekten. Neurologen herkennen ook ziektes met falen van het autonome zenuwstelsel, maar niet in het kader van stressregulatie. Neurologen zouden hier echter veel meer van moeten weten. Primair vanuit proefondervindelijkheid (empirisch) ontstane syndroomdiagnoses zoals GHIA en theorieën zoals de polyvagaal theorie verdienen aandacht en onderzoek. Hiermee bedoel ik wetenschappelijk onderzoek naar de veranderingen in  het autonome zenuwstelsel na ernstige traumatische (vroege) stress. Vandaaruit kunnen hopelijk nieuwe behandelmodellen ontstaan en getoetst worden.

Bij een persoon met GHIA is het idee dat het stress-systeem in een veranderde  toestand  gebleven is nadat hij of zij op (zeer) jonge leeftijd een ervaring moest doorstaan die als levensbedreigend werd ervaren. Het lichaam heeft het idee gekregen dat het zich moet voorbereiden op de dood. Deze sterke activering met een fysiologische voorbereiding op de dood zien we ook in het dierenrijk, in bevriezingsreacties (verstijving) of collaps reacties (verslapping). Indien het dier toch overleeft, zien we daarna het trillen en schudden van spieren om de hoog energetische toestand van de bijna-dood reactie te kunnen ontladen. Bij mensen blijkt ontlading veel lastiger. Hiervoor is het namelijk nodig in een volledig veilige, ondersteunde omgeving te zijn; de instinctieve bewegingen toe te laten én dit liefst zo snel mogelijk na de bedreigende situatie. Bij mensen met GHIA is dit op jonge leeftijd niet mogelijk geweest. Mensen met GHIA hebben deze ontlading niet kunnen doormaken. Er blijft een hoge spanning aanwezig, dit is wat GHIA wordt genoemd.

Ik vermoed dat er biomarkers voor een GHIA-toestand van het zenuwstelsel te vinden zijn bij neurofysiologisch onderzoek, ook bij kinderen/volwassenen die op dat moment niet sterk ontregeld zijn. In mijn opleiding tot neuroloog ontdekte ik -toen ik eens proefkonijn was voor een EEG (hersenfilmpje)- dat ik een heftige ‘fotomyoclone reactie’ heb bij het lichtflitsen dat bij een EEG wordt toegepast. Dan gaat iemands gelaat (soms het hele lijf) tijdssynchroon meeschokken met de ritmisch toegepaste lichtflitsen in de ogen. Dat is geen ziekte of epilepsie maar een variatie van normaal die bij een klein percentage van de mensen die een EEG ondergaat geobserveerd wordt. Ik vermoed dat een dergelijke ‘fotomyoclone reactie’ verklaard kan worden door een veranderde reactie van de hersenstam op prikkels. Zouden mensen met pre- en perinataal trauma of hechtingstrauma deze reactie vaker dan anderen tonen bij een EEG? En geeft dit aan dat ze gevoeliger zijn voor stress of voor langdurige uitval bij levensgebeurtenissen in de toekomst? Zijn er meer van zulke biomarkers voor een individuele persoon te vinden?

Ik ben anders gaan kijken naar wat artsen ‘functionele’ of ‘psychogene’ aandoeningen, SOLK (somatisch onvoldoende verklaarde klachten) of ALK (aanhoudende lichamelijke klachten) noemen. Ik zag in mijn werk in een epilepsiecentrum zoveel soorten ‘medisch onverklaarbare’ bewegingen en schokken bij mensen die echter NIET de ziekte epilepsie bleken te hebben. Als dat in aanvallen komt, met of zonder verlaging van het bewustzijn, noemen we deze aanvallen ‘PNEA’: psychogene niet-epileptische aanvallen. Nu denk ik dat dergelijke bewegingen pogingen kunnen zijn van het lichaam om de energie van trauma te willen ontladen of bepaalde afwerende of vluchtende bewegingen te willen afmaken. Ook denk ik dat de verkrampingen die vaak bij deze aanvallen worden gezien, bevriezingsreacties zijn van het lichaam door een onbewuste lichamelijke ‘herbeleving’ van trauma. Ik wist als neuroloog destijds dat deze mensen vaker onderliggend trauma in hun jeugd hadden meegemaakt. Maar sommigen gaven aan een fijne jeugd te hebben gehad. Dat was raadselachtig. Ik hoop dat wetenschappers, neurologen en psychiaters gaan onderzoeken of dit soort klachten vaker voorkomt bij mensen die ogenschijnlijk geen traumatisch verleden hebben maar die wel traumatisch gehecht zijn, of veel prenatale stress hebben moeten ervaren, een zware geboorte hadden of couveusekinderen waren nadat ze te vroeg geboren werden, danwel andere ervaringen van mogelijk zeer vroeg trauma hadden.

Als voorheen goed functionerende mensen (misschien juist diegenen die eerder met heel veel inzet op de toppen van hun kunnen werkten) door een heftige levenssituatie/gebeurtenis een opvallend langdurige ontregeling en problemen met functioneren/energiebalans krijgen met daarbij psychosomatische uitingen, denk dan aan onderliggend vroeg trauma. Bij deze mensen is hun zenuwstelsel vermoedelijk veel heftiger uit balans geraakt dan bij anderen zonder vroeg trauma. Dit kan ook pre- /perinataal trauma zijn waar niemand zich van bewust is.

Ik zie bij vroeg trauma/GHIA het ‘first and second hit’ model. De eerste ‘hit’ (aanslag) op het zenuwstelsel was het vroege trauma, zelfs als je je er niet van bewust was. Tot aan de second hit (de tweede aanslag) houdt iemand zich nog staande, maar dan brengt iets het gehele systeem volledig uit balans. 

Vanuit deze denkwijze heb ik een hypothese gevormd over langdurige uitval na een whiplash trauma. Zouden sommige van deze mensen misschien onderliggend niet onderkend (zeer) vroeg trauma kunnen hebben? Dan is wat met hun nek is gebeurd misschien een trigger om van alles te ontregelen, op het gebied van het autonome zenuwstelsel én op het gebied van lichamelijke gevoelsherinneringen in relatie tot het oorspronkelijke (geboorte?) trauma.

Mogelijk zijn sommige virussen (zoals het Epstein-Barr virus of het Coronavirus?) meer dan andere virussen in staat om het autonome zenuwstelsel te ontregelen en vooral bij mensen met GHIA door vroeg trauma. Een aanwijzing hiervoor zie ik in het vaker voorkomen van POTS (postureel orthostatisch tachycardie syndroom) bij long Covid. POTS is een ontregeling van het autonome zenuwstelsel die neurologen herkennen. Ik vermoed dat POTS op zichzelf staand een aanwijzing is voor GHIA en vaker voorkomt bij mensen met preverbaal/pre-/perinataal trauma. Dit vergt meer wetenschappelijk onderzoek.

Ik hoop dat wetenschappers door bovenstaande overdenkingen geïnspireerd zullen worden en onderzoek in deze richtingen zullen gaan doen.

Hierbij wil ik Stephanie Verhoeven, Core Process psychotherapeut, Somatic Experiencing Practitioner i.o., mindfulness-trainer/supervisor en Louise Molenaar, psychiater en Somatic Experiencing Practitioner i.o. danken voor het meelezen van al mijn stukken in dit kwartaalthema voor Mad in the Netherlands.

Materiaal onderwijs over GHIA (Dr. Raja Selvam)

Dit kwartaalnummer is niet compleet zonder de kennis van Raja Selvam! Hij is een ervaren internationaal erkende opleider binnen de Somatic Experiencing (SE) opleiding. Raja Selvam is een gepromoveerd klinisch psycholoog en oprichter van de lichaamsgerichte therapievorm Integral Somatic Psychology™. Hij benadert het GHIA patroon vanuit het lichaam, met specifieke aandacht voor de fysiologie van de activering in het zenuwstelsel.

Raja Selvam ziet GHIA (Global High Intensity Activation) als een gevolg van vroege, als levensbedreigend ervaren situaties. Hieronder schaart hij zowel ‘shock’ trauma (een eenmalige plotselinge intense gebeurtenis), als hechtingstrauma, als ontwikkelingstrauma (een langer durende periode van ingrijpende gebeurtenissen tijdens de ontwikkeling van de hersenen van een jong kind).

Zijn mening is dat het ontladen van de innerlijke spanning heel belangrijk is voor herstel van de energiebalans en de lichamelijke en psychische klachten, maar hij vertelt ook waarom ontladen moeilijk is en wat de valkuilen daarbij zijn. 

Verder benadrukt hij het belang van langzamerhand weer in het lichaam te komen (wat belichaming of ‘embodiment’ genoemd wordt). Dit is een uitdaging bij mensen met (zeer) vroeg trauma omdat die zich in spirituele zijnstoestanden vaak meer thuis en veiliger voelen.

Zijn benadering past bij de SE: fenomenologisch (beschrijvend) en empirisch (proefondervindelijk) waarnemen wat in het lichaam gebeurt.

Raja Selvam heeft zijn materiaal ter beschikking gesteld aan Mad in the Netherlands met toestemming voor vertaling vanuit het Engels. We zijn erg blij met zijn toestemming om zijn onderwijs te mogen gebruiken. Je kunt daarvan, via de knop hieronder, een PDF downloaden. Het stuk is vrij technisch en geschikt voor geïnteresseerden maar specifiek ook voor therapeuten. Daarom voegen we hierna een korte makkelijker leesbare samenvatting toe.

De oorspronkelijke transcripties zijn van Marc Schuler. Het betreft transcripties van het onderwijs dat Raja Selvam over GHIA gaf in 2003 en 2004 in San Francisco. Hieruit hebben we delen vertaald en geordend. We hebben keuzes gemaakt over welke delen passend leken voor de website van Mad in the Netherlands en waar het zinvol leek heeft de vertaler (Saskia) voetnoten toegevoegd.

Wanneer je tijdens het lezen opmerkt dat je innerlijke onrust, angst of lichamelijke spanning gaat ervaren: stop even met lezen en doe iets kalmerends. Het lezen over GHIA-patronen en mogelijke oorzaken ervan kan een trigger zijn.

Samenvatting PDF materiaal onderwijs Raja Selvam (Saskia Ebus)

Raja Selvam (vanuit de ik-vorm) aan het woord:

GHIA (Global High Intensity Activation) is de spanning van een vroege overlevingsrespons die in je zenuwstelsel achter is gebleven. Je zenuwstelsel heeft het helaas niet meer kunnen terugdraaien. Je lichaam was toen nog  te jong om de spanning van die overlevingsrespons te kunnen opvangen en te verwerken. Hoe vroeger dat gebeurde, hoe duidelijker het GHIA patroon later is.

Een GHIA patroon zie ik in mijn praktijk door eenmalige gebeurtenissen (wat ik shocktrauma noem), vaak rondom de geboorte, maar ook door ontwikkelingstrauma (opmerking MitN: heftige ervaringen in de vroege jeugd die de ontwikkeling van de hersenen verstoren) en door hechtingstrauma (opmerking MitN: geen vroege veilige relatie met verzorgers hebben kunnen opbouwen).

Het is niet perse nodig om precies te weten wat bij jou GHIA veroorzaakte, als je het maar herkent, het uiteindelijk in je lichaam leert voelen en er je ermee leert te werken. Mijn visie is dat de spanning kunnen gaan ontladen het beste werkt. Echter niet op een heftige manier, omdat het zenuwstelsel dan alles weer blokkeert waardoor klachten toenemen. Wanneer het ondanks dat het lastig is, toch lukt om de spanning in je zenuwstelsel te verminderen, dan kunnen veel lichamelijke klachten ook gaan verminderen. Zelfs kan het idee dat alles en iedereen bedreigend aanvoelt en het idee dat je niet welkom bent of nergens bij hoort daardoor veranderen. Ik werk dus primair via het lichaam met mijn cliënten, met het ontladen van de spanning in het zenuwstelsel.

In het plaatje leg ik eerst uit hoe hoog de spanning in het zenuwstelsel altijd al is bij GHIA en hoe weinig veerkracht er is bij opkomende spanningen in het leven. Bij spanningen heeft het balletje 3 heel weinig vrijheid om te bewegen. Ook weet iemand met GHIA gewoonweg niet hoe het voelt om echt in rust te zijn. Door therapie kan het balletje gaandeweg wat lager komen te liggen, zoals in de situatie van balletje 2.

Iemand zonder GHIA (balletje 1) kan heel makkelijk weer in een diepe basisrust komen na spannende gebeurtenissen. Ook zelfs na een trauma op latere leeftijd kan deze persoon het trauma relatief makkelijker weer loslaten. Zo’n grote veerkracht hoort er eigenlijk in het zenuwstelsel te zijn.

Als je een GHIA patroon hebt, merk je vaak dat je weinig energie hebt, of dat je juist heel veel energie moet gebruiken (bijvoorbeeld elke dag kilometers rennen), omdat je je anders slecht gaat voelen. Er is ook vaak een hoge spierspanning in je hele lijf en je kunt pijnklachten hebben. Je bent vermoedelijk nooit goed ‘in je lichaam gekomen’ en je kunt juist daardoor heel spiritueel zijn. We weten dat mensen die getraumatiseerd zijn, vaak diepe spirituele inzichten kunnen krijgen. Tijdens therapie komen er snel beelden op, of er zijn beelden van dromen (zoals van een bedreigende krokodil, zie eventueel de PDF hieronder voor het verhaal van iemand met zo’n droom). Met dat soort beelden ga ik dan met je werken, ook al neem ik ze niet letterlijk. Vroege ervaringen kunnen niet met echte, letterlijke herinneringsbeelden herinnerd worden. 

Als behandelaar wil ik je zenuwstelsel helpen. Dat doe ik door de spanning in het zenuwstelsel te helpen ontladen. Ik help je de spanning te voelen en bijvoorbeeld via de armen en benen te verspreiden en dan gaat het lichaam het vaak loslaten. Als deze spanning eruit is, dan komt er meer ruimte in je lichaam om met echte energie te gaan leven, in plaats van met overlevingsenergie. Maar het ontladen moet wel heel langzaam gaan. Anders kan je juist meer klachten gaan krijgen. Of er komt ongecontroleerd schokken tijdens een sessie, dat is teveel voor het zenuwstelsel. (Opmerking MitN: bij lichaamsgerichte traumatherapie worden onder anderen als lichamelijk ontladen van trauma gezien: trillingen, schokken, tintelingen, kippenvel, heet worden). Het werken met GHIA is niet in een paar maanden gebeurd, het heeft tijd nodig. Ook heeft het nodig dat je wat meer sensaties in je lichaam kunt gaan ervaren. Als dat nog niet lukt dan doe ik het heel rustig aan.  

Verder werk ik met de heftige emoties bij mensen met GHIA, zoals:

• doodsangst (terror)
• diepe schaamte (dit is een ander soort schaamte dan normaal. Het is een primitieve soort, ontstaan doordat het in het lichaam al heel vroeg niet goed aanvoelt: “Mijn lichaam voelt niet goed dus ik ben blijkbaar niet goed”)
• razernij (die aanvoelt als te willen vernietigen)
• hartverscheurende teleurstelling

Ik help mensen om in plaats van in een soort spiritueel lichaam te gaan (ook weleens het subtiele, of vloeibare lichaam genoemd), wat voor hen vaak prettig aanvoelt, of op andere manieren te dissociëren uit het lichaam, juist gaandeweg meer in hun echte lichaam van vlees en bloed te gaan zijn. Om daar de hartverscheurende teleurstelling die het onvervulde verlangen naar liefde is te kunnen gaan voelen. Dat is belangrijk. Wat daarbij helpt is om gezichtsuitdrukkingen te maken of geluiden te laten horen die bij dit soort emoties horen, eigenlijk zoals een baby dit zou doen.

En wat is het uiteindelijke doel? Dat jouw lichaam als het ware een grotere container wordt om meer energie, meer spanning, en ook al je emoties te kunnen gaan ervaren. Zodat je ook weer verbonden kan worden met liefde. Want waar anders gaat het om in ons leven?

Zelfzorg bij vroeg trauma – luisteren naar je hart en eigen wijsheid (Sarah Frances)

Sarah Frances werkt in het Verenigd Koninkrijk als mindfulness-based lichaamsgerichte therapeut na diverse opleidingen te hebben gevolgd zoals o.a. de opleiding core process psychotherapie en sensorimotor psychotherapie. Wij vroegen haar een stuk te schrijven over zelfzorg bij vroeg trauma. We zijn erg blij dat ze dit stuk met zoveel wijsheid en ervaringsdeskundigheid brengt! We bevelen je van harte aan om haar verhaal te lezen. Ze vertelt ons over haar eigen diepgaande proces om te helen van het trauma van adoptie direct na haar geboorte en waar zij persoonlijk baat bij had. Ze helpt ons om te luisteren naar ons eigen hart en wijsheid.

Sarah heeft door te ervaren (trial and error) ontdekt wat haar zenuwstelsel helpt om te gronden. Ze vertelt daarover in haar blog. Het is een avontuur om uit te vinden wat helpend is en bij je past. Wat maakt dat je jezelf veilig kunt voelen? Consequent heeft Sarah ervaren dat dit vooral in een relationele verbinding is. Interpersoonlijke en lichamelijke verwondingen ontstaan binnen relaties, en dus is het ook in relatie dat verwondingen kunnen worden geheeld. Sarah heeft als ze hypo-arousal ervaart (staat van instorting) vooral behoefte aan veiligheid, warmte en contact en niet aan een cognitieve analyse en praten. Want: “Je hoofd praat, maar je hart luistert”.

***Pagina samengesteld door Monique Timmermans en Saskia Ebus – Geïllustreerd door Annemarie van Essen en Saskia Ebus***