Inzicht in je 'Window of Tolerance'
Disclaimer
Mad in the Netherlands (Mad in the World) geeft geen medisch advies met deze bronsectie en doet geen aanbevelingen met betrekking tot behandeling. Mad in the Netherlands wil mondiale informatie over psychiatrie toegankelijk en vindbaar maken in het kader van geïnformeerde toestemming. Wij wijzen u erop dat Mad in the Netherlands (Mad in the World) niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de inhoud van de externe websites.
Door Dr Andreas Comninos – 1 april 2024 – (Eerder gepubliceerd op zijn eigen website)
Overzicht
Dit tiende kwartaalthema gaat over ‘Inzicht in je Window of Tolerance – Het bereik waarbinnen je prettig kunt functioneren’.
‘Window of Tolerance’ is een term die oorspronkelijk is bedacht door Dr. Dan Siegel en die vaak wordt gebruikt om normale reacties van de hersenen en het lichaam, met name op tegenslagen, te begrijpen en omschrijven. Het is ook een term die wordt gebruikt om de mate van arousal (alertheid) te beschrijven waarin iemand het meest effectief kan functioneren. De omvang van ons ’tolerantievenster’ (Window of Tolerance) bepaalt in hoeverre we milde schommelingen in stemming, energieniveaus, uitdagingen en eisen van het leven kunnen verdragen en daarbij in onze ‘optimale zone’ blijven.
Als we ons onvoldoende bewust zijn en/of over onvoldoende zelfregulatievaardigheden beschikken, dan kunnen we onder invloed van bedreigingen of stress in een staat van hyperarousal raken als we onszelf teveel opwinden of in een staat van hypoarousal komen als we ons te overmatig afsluiten.
Ons brein heeft een bepaalde grens in hoeveel leed en/of opwinding we kunnen verdragen hetgeen ertoe kan leiden dat de hersenen onmiddellijk ‘omslaan’ en ‘dissociëren’.
Meer uitleg over deze termen en inzicht in hoe we onze ‘Window of Tolerance’ kunnen verruimen door te leren signaleren, kalmeren en activeren, lees je in dit kwartaalthema.
Opbouw pagina
- De optimale zone: activeren & deactiveren in kalmte (groene zone)
- Extremen: hyper- en hypoarousal (in het rood schieten)
- Over onze grens gaan: dissociatie
- Hoe we onze Window of Tolerance kunnen vergroten
- Zelfzorgstrategieën voor het werken met hyperarousal
- Zelfzorgstrategieën voor het werken met hypoarousal
- Zelfzorgstrategieën beperkt effectief
De optimale zone: activeren & deactiveren in kalmte (groene zone)
Zoals te zien is in het plaatje hieronder betreft deze ‘optimale zone’ een bereik waarbinnen we prettig kunnen functioneren.
Als we binnen onze Window of Tolerance zijn, bevinden we ons in de optimale zone (‘in het groen’ zoals hierboven afgebeeld). Onze zenuwstelsels (sympathisch en parasympathisch) zijn in een evenwichtige staat waardoor we onze emotieregulatie in reactie op stress bewust kunnen activeren en deactiveren. Met andere woorden; we zijn voldoende kalm en alert om te functioneren en hebben genoeg ruimte om eventuele uitdagingen aan te gaan en ervan te herstellen. Als we binnen ons tolerantievenster zijn, kunnen we flexibel denken, prima communiceren, effectief acteren en zijn we in staat om met dagelijkse stressfactoren om te gaan, gezonde relaties op te bouwen en onze emoties, indien nodig, constructief te reguleren.
Dit vraagt van ons enige mate van bewustzijn en voldoende vaardigheden om binnen het optimale bereik van onze Window of Tolerance te kunnen blijven. Op die manier kunnen we aandacht schenken aan onze behoeften en ons arousalniveau passend reguleren bij een situatie. Normaal gesproken kunnen we dit doen met kalmerende acties wanneer we ons arousalniveau willen deactiveren of via veilige, gezonde activiteiten die ons stimuleren als we arousalniveau willen activeren.
Opstapeling van stress of het gevoel in een staat van bedreiging te verkeren, kan onze tolerantiezone verkleinen. Als we eenmaal buiten onze Window of Tolerance zijn geduwd, kan het heel moeilijk zijn om nieuwe informatie op te nemen. Dit komt omdat deze toestanden van hyperarousal en hypoarousal oeroude fysiologische overlevingsmechanismen zijn. Deze mechanismen zien we terug bij diersoorten in het hele dierenrijk.
Mensen die aanzienlijke stress hebben (door één enkel incident of door ‘toxische stress‘ na een opeenstapeling van triggerende gebeurtenissen), ervaren vaak dat ze voortdurend verkeren (vastzitten) in hoge niveaus van activering of deactivering. Als ze dan opnieuw met stress geconfronteerd worden kan dit ofwel leiden tot een onvermogen om kalm te blijven (wat een vecht/vluchtreactie teweegbrengt) of tot onwillekeurig blokkeren (wat een bevriesreactie veroorzaakt).
Met andere woorden, bedreiging of opeenstapeling van overmatige stress of traumatische ervaringen kan het vermogen van een individu om binnen diens Window of Tolerance te blijven verstoren, waardoor deze of overweldigd (overprikkeld) raakt of zich afsluit (blokkeert).
Als iemand bijvoorbeeld in hyperarousal (overprikkelde reactie) raakt, kan deze symptomen van zeer druk gedrag, woede of paniek vertonen. Andersom, als iemand in hypoarousal (onderprikkelde reactie) raakt, kan deze symptomen van depressie, dissociatie of een gevoel van onthechting ervaren. Dit is niet de schuld van het individu – het is gewoon hoe onze hersenen geëvolueerd zijn om ons te beschermen.
Het begrijpen van het tolerantievenster is cruciaal in relatie tot therapie. Zo is een belangrijke eerste doelstelling bij de voorbereiding op traumatherapieën (zoals EMDR-therapie) meestal om mensen te helpen hun ‘venster van verdraagzaamheid’ te vergroten door vaardigheden te ontwikkelen om emoties te reguleren en hun vermogen om leed te verdragen te vergroten. Dit werk omvat bijvoorbeeld het oefenen met mindfulness, zelfbewustzijn en zelfcompassie om in balans te blijven. Door deze vaardigheden te ontwikkelen kunnen mensen hun veerkracht vergroten, hun emotioneel welzijn verbeteren en de uitdagingen van het leven beter het hoofd bieden. Deze vaardigheden zijn ook zeer zinvol in de ‘behandelingsfase’ van traumatherapieën en helpen om de ervaring van heling veiliger en beter beheersbaar te maken.
Ook voor degenen onder ons die geen noemenswaardig trauma hebben meegemaakt, geldt dat als we ons er simpelweg niet van bewust zijn, of wanneer we onvoldoende zelfregulatievaardigheden hebben, we ofwel te opgewonden kunnen raken (hyperarousal) of ons volledig kunnen afsluiten (hypoarousal) wanneer we bedreigingen of stress tegenkomen. Het kan ook voorkomen dat ons geen goede zelfzorgstrategieën zijn aangeleerd waardoor de acties die we ondernemen om stress te verminderen onbedoeld onderdeel worden van het probleem. De Window of Tolerance vertegenwoordigt het ideale midden tussen twee uitersten. Als we binnen ons tolerantievenster blijven, zijn we in een staat van evenwicht, waardoor we ons kunnen aanpassen aan stressfactoren en onze emoties kunnen reguleren.
Als je jezelf herkent in het ervaren van hoge niveaus van hyper- of hypoarousal, dan wijst dit op een vernauwde Window of Tolerance. Door meer inzicht te verkrijgen in dit mechanisme, wordt het mogelijk om tools aan te leren die je hierin kunnen helpen.
Extremen: hyper- en hypoarousal (in het rood schieten)
Omdat hyper- en hypoarousal mensen kan beschermen tegen gevaar of angst, hebben deze staten van zijn de tand des tijds doorstaan. Door evolutie geven we die dingen door die ervoor zorgen dat we zoveel mogelijk kans hebben om te overleven (denk aan ‘survival of the fittest’). Een ongelukkig algemeen gevolg van ons evolutionaire verleden is dat onze menselijke hersenen makkelijk getriggerd raken door een ‘vals alarm’. Velen van ons kunnen door zo’n trigger al snel geconfronteerd worden met opdringende beelden, pijnlijke herinneringen en gedachten of zich verliezen in bedreigende oordelen of voorspellingen.
Dat is niet onze schuld. Het is gewoon hoe onze hersenen geëvolueerd zijn om ons te beschermen. We hebben niet ‘gekozen’ voor onze emotionele leerervaringen of voor de manier waarop we bedraad zijn. We zijn niet perfect ontworpen. Onze hersenen hebben bijvoorbeeld enorme capaciteiten om ons te beschermen tegen gevaar omdat we een voorstelling kunnen maken van alles wat er mis zou kunnen gaan zodat we daar over kunnen nadenken. Maar diezelfde capaciteiten brengen de nodige ‘valse positieven’ met zich mee. Dit zijn ‘bugs’ of ‘ontwerpfouten’. We moeten leren om met deze ontwerpfouten om te gaan zodat we niet zo makkelijk getriggerd worden. Dit maakt ook deel uit van het voorbereidende werk bij het vergroten van onze Window of Tolerance.
Over onze grens gaan: dissociatie
Onze hersenen hebben een bepaalde grens in hoeveel leed en/of opwinding we kunnen verdragen. Overmatige hyperarousal, in een mate die ons buiten onze tolerantiegrens brengt, kan leiden tot dissociatie; een letterlijke loskoppeling of onthechting van onze gedachten, gevoelens, gewaarwordingen of herinneringen. Bij sommige mensen kan extreme dreiging er ook voor zorgen dat de hersenen onmiddellijk ‘omslaan’ in een uitschakel- of bevriezingsreactie (overmatige hypoarousal), hetgeen eveneens kan leiden tot ‘dissociëren’.
Dissociatie is een omvangrijk onderwerp. Eenvoudig gezegd: dissociatie treedt op als reactie op extreme opwinding en/of extreme stress, als een beveiligingsmechanisme om ons te beschermen tegen verdere fysieke, psychologische of emotionele schade. Dissociatie is in wezen een loskoppeling van ons bewustzijn (onze gedachten, herinneringen, gevoelens, vrijwillige handelingen) en ons gevoel van ‘Zelf’.
Dissociatie kent een breed spectrum. Terwijl sommige mensen die dissociatie ervaren, melden dat ze dingen gedaan hebben die ze zich niet herinneren, zijn anderen zich er niet eens van bewust dat ze dissociëren. Milde dissociatieve ervaringen komen relatief vaak voor en kunnen iedereen overkomen als reactie op stress of bepaalde situaties. Voorbeelden van milde vormen van dissociatie zijn dagdromen, in gedachten verzonken raken of het contact verliezen met onze directe omgeving. Dit is tijdelijk en kan soms een adaptieve (aanpassings-) reactie zijn om onze geest in staat te stellen een rustpauze in te lassen en zo te ontsnappen aan overweldigende of verontrustende gedachten of emoties.
Aan de minder voorkomende kant van het spectrum kan dissociatie dienen als een natuurlijk verdedigingsmechanisme van de hersenen dat ons kan helpen iets onverdraaglijks te verdragen (wat vaak het geval is tijdens of na een intense traumatische ervaring). Voor sommige mensen kan dit het moeilijk maken om zich de details van een traumatische ervaring te herinneren. In dit voorbeeld is dissociatie in wezen een manier waarop onze hersenen zijn geëvolueerd om mentaal te ontsnappen aan angst, pijn of afschuw.
Aan de meer extreme kant van het dissociatieve spectrum (zoals vaak voorkomt bij mensen die extreem nare gebeurtenissen hebben meegemaakt of traumatische herinneringen onvoldoende hebben verwerkt), kunnen dissociatieve toestanden letterlijk afzonderlijke persoonlijkheidsconfiguraties worden die zijn afgescheiden van iemands bewustzijn. Deze persoonlijkheidstoestanden of ‘delen’ kunnen onderdelen van de traumatische herinnering in zich dragen, of kunnen de lichamelijke sensaties, emoties of de verhalen in verband met die gebeurtenissen bevatten. Het is begrijpelijk dat zulke verschuivingen in bewustzijn specifieke percepties, houdingen, overtuigingen en emotionele reacties op mensen en situaties met zich mee kunnen brengen die het individu normaal gesproken niet heeft. Nogmaals, deze dissociatieve toestanden of ‘delen’ zijn niet onze schuld. Integendeel, ze kunnen zijn ontstaan als reactie op wat ons is overkomen en zijn een voorbeeld van de slimme manieren waarop onze hersenen kunnen evolueren om ons te beschermen en ons te helpen mentaal te ontsnappen aan angst, pijn of horror.
Deze extreme vormen van dissociatie zijn een indicatie dat een individu ver buiten diens tolerantiegrens is. Dit betekent dat er geen nieuwe kennis kan worden opgenomen. Dit vormt een groot probleem voor iemand die in een gedissocieerde toestand verkeert tijdens een therapiesessie, omdat zo’n persoon zich de besproken informatie mogelijk niet meer zal herinneren. En omdat dissociatie nieuw leren kan belemmeren, kan dit het erg moeilijk maken om herinneringen te verwerken in therapieën zoals EMDR-therapie.
Mocht je in behandeling zijn voor traumagerelateerde herinneringen, dan is het heel belangrijk dat je therapeut dissociatie kan inschatten en ermee kan werken. Dissociatie is gerelateerd aan de Window of Tolerance omdat het een indicatie is dat je ter voorbereiding op traumawerk eerst vaardigheden moet ontwikkelen. Steevast zal deze fase van de therapie zich richten op het bekwamen in het vergroten (en het binnen de grenzen blijven) van je tolerantievenster zodat je in het hier en nu kunt blijven. Voor je eigen comfort, gevoel van veiligheid en controle, moet dit gebeuren voordat je over gaat met de behandelingsfase van je traumatherapie. Gezien het feit dat dissociatie een natuurlijke reactie is op trauma, zou je kunnen stellen dat een therapeut nalatig is als deze het inschatten op dissociatie over het hoofd ziet en/of je niet voorbereidt op de behandelfase van traumatherapie door de noodzakelijke hulpbronnen te ontwikkelen om je vermogen te vergroten om ruim binnen jouw Window of Tolerance te blijven. Pas dan kun je het maximale uit je therapie halen.
Hoe we onze Window of Tolerance kunnen vergroten
Het is belangrijk om te benadrukken dat we niet kunnen kiezen hoe ‘breed’ de Window of Tolerance is waarmee we geboren worden. Verschillende mensen worden geboren na bijzonder verlopen zwangerschappen, met verschillende hersenencapaciteiten en kwaliteiten. We weten dat ongunstige gebeurtenissen in de vroege kindertijd en in het verdere verloop van ons leven eveneens invloed hebben op onze hersenen en onze Window of Tolerance kunnen beïnvloeden. Ook onze hechtingsstijlen en ons vroege sociaal-emotioneel leren zijn van invloed.
Hoewel veel van de negatieve ervaringen die ons overkomen niet onze schuld waren, is het wel onze verantwoordelijkheid om, waar het kan, te leren hoe we onszelf het beste kunnen helpen. Immers, hoe breder we onze Window of Tolerance kunnen maken, hoe veerkrachtiger we kunnen leren omgaan met de uitdagingen van het leven.
Als je jouw tolerantiebereik wilt vergroten, zal het helpen om je eerst bewust te worden van de signalen dat je ofwel overprikkeld (hyper) ofwel onderprikkeld (hypo) raakt. Hoewel iedereen anders is, komt het vaak voor dat mensen aangeven dat ze het steeds moeilijker vinden om hun kalmte te bewaren als ze zich flink opwinden. Je zou dit kunnen gebruiken als een signaal dat je dicht bij de bovengrens van je tolerantiebereik komt en dat je moet ingrijpen (proberen kalmeren). Hoewel ieder een eigen voorkeur heeft voor verschillende soorten benaderingen, weten we dat in het algemeen kalmerende visualisaties en vaardigheden (zoals rustgevende ademhaling of een veilige plek zoeken) en aardingstechnieken (zoals het mindful afstemmen op de 5 zintuigen) helpen om iemand uit hyperarousal terug te brengen naar de optimale zone.
Aan de ondergrens van je tolerantieberiek, is een vaak gemeld signaal een gevoel van jezelf terugtrekken of afsluiten. Als dit het geval is, gebruik dit dan als een waarschuwing dat je dicht bij de ondergrens van je ‘Window of Tolerance’ komt en in de richting van hypoarousal gaat. Dit is een signaal dat je moet ingrijpen (proberen activeren). Aardings- en inperkingsvaardigheden zijn belangrijk om te gebruiken wanneer je op of buiten je tolerantiegrens komt. Voor sommige mensen kan contact maken met anderen een waardevolle manier zijn om hun verlangen om zich terug te trekken tegen te gaan. Voor anderen (vooral mensen met aanzienlijke interpersoonlijke trauma’s) kan het een enorme uitdaging zijn om in contact te komen met anderen op zo’n moment, omdat de ander emotioneel niet beschikbaar is of als onaangenaam of bedreigend wordt ervaren. Hoe dan ook, het is nuttig om van tevoren te hebben nagedacht over hoe je zou willen reageren als zo’n situatie zich voordoet. In extremere gevallen van hypoarousal kunnen vooral eenvoudige, zachte maar stimulerende activiteiten nodig zijn met de nadruk op het aarden en aanwezig zijn in het hier en nu (d.w.z. technieken om je te helpen oriënteren op tijd en plaats).
Zelfzorgstrategieën voor het werken met hyperarousal
Werken met ons parasympatisch zenuwstelsel is enorm belangrijk als je hyperarousal ervaart of als je je overweldigd, angstig of losgekoppeld voelt. (Onthoud: We willen ons bezighouden met kalmerende activiteiten die onze opwinding verminderen omdat hyperarousal wordt veroorzaakt door een overmaat aan activiteit van het sympathisch zenuwstelsel, waar ik hier verder op in ga). Daarom zal elke activiteit die aarding, verzachting of beheersing inhoudt nuttig zijn. Omdat we allemaal anders reageren op verschillende soorten activiteiten en we allemaal onze eigen voorkeuren hebben in wat ons aanspreekt, is het belangrijk om een persoonlijke gereedschapskist met vaardigheden te ontwikkelen en deze regelmatig te oefenen, zodat je weet waar je op terug kunt pakken wanneer dat nodig is.
Enkele mogelijkheden:
- Kalmerende ademhaling zoals een diepe en langzame buikademhaling. (Zie hier).
- Mindful in de natuur zijn. Hier kun je enkele suggesties vinden hoe je dit kunt doen.
- Dingen opschrijven kan helend werken omdat het je helpt gedachten en gevoelens te externaliseren. Dit kan validerend werken en kan je helpen inzicht te krijgen in wat je ervaart. Pennebaker’s Expressive Writing Paradigm is een goed voorbeeld van een gestructureerde therapeutische schrijfactiviteit die al tientallen jaren wordt ondersteund door onderzoek en die bovendien gratis is. Maar elke vorm van schrijven die jou helpt, is geschikt.
- Zachte stretching of yoga. Yin Yoga is bijvoorbeeld zeer rustgevend, maar elke vorm van zacht en behulpzaam met je lichaam werken is helpend.
- Schudden, op de grond stampen of inspannende lichaamsbeweging kan een uitlaatklep zijn om overtollige energie te verbranden.
- Ontspannen door in warm water te baden of douchen.
- Extreem koud water (als je het veilig doet, zijn de voordelen van ijsbaden goed gedocumenteerd en blijven ze in je voordeel werken tot lang nadat je deze activiteit hebt gedaan).
- Gooien (bijv. een therapie- of yogabal naar een kale of buitenmuur, of stenen in een meer of in de oceaan werpen).
- Iets ritmisch (zoals dansen, schommelen op een hangmat, een schommel of zachtjes stuiteren op een trampoline).
- Rollen op een foamroller of yogabal om gebieden met spierspanning los te maken en je lichaam terug te brengen in het hier en nu.
- Kalmerende en rustgevende muziek en geluiden luisteren of zelf zingen, chanten of een instrument bespelen.
- Knus ergens liggen met een verzwaarde deken. Eventueel gecombineerd met rustgevende muziek of goede opnames van natuurgeluiden zoals onderaan deze pagina worden genoemd.
Zelfzorgstrategieën voor het werken met hypoarousal
Hieronder vind je enkele zelfzorgstrategieën om je energieniveau en aanwezigheid in het huidige moment te vergroten. Maar elke activiteit die een prettige stimulatie van je lichaam/geest met zich meebrengt, of die je veilig in het huidige moment kan doen aarden, zal zinvol zijn. Onthoud dat, omdat we allemaal anders reageren op verschillende soorten activiteiten (en verschillende voorkeuren hebben voor stimulatie), het belangrijk is om een persoonlijke gereedschapskist te ontwikkelen van nuttige acties die je leuk vindt om regelmatig te oefenen. Door je deze vaardigheden eigen te maken, weet je dat je erop kunt leunen wanneer je ze het meest nodig hebt. In wezen is alles wat de prefrontale cortex stimuleert en/of wat je veilig in het huidige moment brengt waar we naar op zoek zijn.
Enkele mogelijkheden:
- Zintuiglijke stimulatie. Alles wat je mindful kunt doen terwijl je je 5 zintuigen gebruikt en de prefrontale cortex stimuleert zodat het je veilig in het hier en nu brengt, is waar we naar op zoek zijn. Denk bijvoorbeeld aan etherische oliën ruiken (geur is de snelste weg naar het denkende brein) of knapperig voedsel kauwen (waarbij de geluiden en sensaties van het kauwen een bron van stimulatie kunnen zijn).
- Beweging / krachtige oefening. Kies hierbij iets intens, simulerends of iets dat je coördinatievermogen op de een of andere manier uitdaagt.
- Lichaamsscan / bodyscan: Begin met je aandacht te richten op je tenen en ga geleidelijk omhoog, waarbij je aandacht schenkt aan elk deel van je lichaam. Let op sensaties, spanning of ontspanning in elk gebied. Deze oefening helpt je om contact te maken met je lichamelijke sensaties en brengt je in het huidige moment.
- Balansoefeningen of dansen of elke andere fysieke activiteit die je hartslag verhoogt en je lichaam in beweging brengt; iets dat uitdagend is brengt je ook in het huidige moment omdat het je aandacht vraagt.
- Springen op een trampoline of minitrampoline
- Vingerverven, tekenen of kunst. Dit biedt gelegenheid voor tactiele stimulatie en besluitvorming en probleemoplossing in het heden.
- Luisteren naar opzwepende of stimulerende muziek of dat zelf op een instrument spelen.
- Bubbels blazen met een rietje (door rietje blazen in beker water).
- Onderdompeling in koud water (de verkwikkende positieve effecten van koud water en ijsbaden zijn nu welbekend).
- Een stuk ijs vasthouden tot het smelt. Dit kan een hele uitdaging zijn en is bedoeld om je te helpen terug te keren naar het huidige moment.
- Je cognitieve belasting verhogen. Een voorbeeld: kijk naar links, noem 3 dingen en noem 3 feiten – geen oordelen, maar feiten – over die dingen. Kijk dan naar rechts en doe hetzelfde. Je zou dit kunnen herhalen en ernaar streven om elke keer 3 nieuwe dingen te vinden.
- Je kunt ook gebruik maken van “5-4-3-2-1”. Noem 5 dingen die je kunt zien, 4 dingen die je kunt aanraken, 3 dingen die je kunt horen, 2 dingen die je kunt ruiken en 1 ding dat je kunt proeven. Deze oefening betrekt je zintuigen en helpt je aandacht te richten op je directe omgeving.
- Contact opnemen met een vriend(in) en je richten op een betekenisvolle verbinding ook al is dit misschien het tegenovergestelde van wat ons zenuwstelsel ons ingeeft te doen.
Zelfzorgstrategieën beperkt effectief
Voor bepaalde mensen, zoals mensen met een smalle Window of Tolerance (wat begrijpelijkerwijs vaak voorkomt bij mensen die aanzienlijke trauma’s of stress hebben meegemaakt), is er geen duidelijke aanloop (waarschuwing) dat ze in hyper- of hypoarousal terechtkomen. Dit is niet hun schuld. Het is eerder het gevolg van het trauma en hoe dit trauma onze hersenen beïnvloedt. Het maakt de hersenen overbeschermend om verdere schade te voorkomen.
Maar helaas kan dit mensen soms verrassen en kunnen ze uitvallen naar anderen of zichzelf (‘aanvallen’), of zich helemaal afsluiten (’terugtrekken’), waardoor iemand zich beschaamd kan voelen, of machteloos en geen controle meer heeft over diens emoties. Als dit het geval is (als jij dit bent, of iemand om wie je geeft), begrijp dan dat zelfhulptechnieken maar beperkt helpend zijn. Als dit soort reacties vaak voorkomen, is het raadplegen van een ervaren, trauma-geïnformeerde klinisch psycholoog aan te bevelen.
Als je therapie krijgt en je werkt met trauma’s of pijnlijke herinneringen, dan is het de hoogste ethische en professionele verantwoordelijkheid van je therapeut om te bepalen wat jouw Window of Tolerance is. Dit is nodig om veilig met je samen te werken en zodat je de vaardigheden die je mist kunt ontwikkelen. Op die manier zal het werk dat jullie samen doen zo efficiënt en effectief mogelijk zijn.
Auteur
Dr. Andreas Comninos is een gepromoveerd klinisch psycholoog met meer dan 15 jaar ervaring. Hij is een EMDRAA geaccrediteerd praktiserend arts en een supervisor goedgekeurd door The Psychology Board of Australia. Zijn promotieonderzoek betrof de invloed van gehechtheid op het proces en de resultaten van psychotherapie. Andreas is trauma-geïnformeerd en heeft een brede belangstelling voor hechting, de neurobiologie van emoties en bewezen somatische behandelingen, waaronder EMDR Therapie, Compassion-Focused Therapy (CFT) en Sensorimotor Psychotherapy. Voor directe zelfhulp heeft hij praktische artikelen geschreven met hulpmiddelen om mensen uit alle lagen van de bevolking te helpen. Andreas is bijzonder blij dat wij zijn artikelen met je kunnen delen.
Dit artikel is geïllustreerd door Annemarie van Essen en vertaald door Monique Timmermans