Recente ontwikkelingen in de GGZ, zoals het kleiner maken en het bagatelliseren van psychiatrische aandoeningen, leiden niet vanzelf tot passende zorg voor iedereen. Het is in het belang van de cliënten om het bagatelliseren van de psychiatrische aandoening niet zomaar te laten gebeuren.
Door John Jongejan – 11 maart 2024
Eerst iets over mijzelf. Vanwege psychoses ben ik in totaal zes jaar opgenomen geweest in de psychiatrie. Nu ben ik al twintig jaar zelfstandig wonend en stabiel met medicatie. Ik ben werkzaam als ervaringsdeskundige bij GGz Breburg in Breda en volg de master ervaringsdeskundigheid aan Hogeschool Windesheim te Zwolle.
Hoe is het zo gekomen dat de psychiatrische aandoeningen vaak gebagatelliseerd en kleiner gemaakt worden?
Er is de kritiek op de GGZ, met name op de manier waarop ze mensen een stempel geven en wellicht stigmatiseren door classificaties en diagnoses vanuit de DSM te stellen. De kritiek is ook dat de behandeling in de GGZ niet humaan genoeg is. Het resultaat is dat de opnameduur in klinieken veel korter wordt en meer gericht is op het zelfstandig leven na de opname. De herstelbeweging stelt dat door het leren omgaan met de aandoening, mensen toch een volwaardig burgerschap op zich kunnen nemen. De gedachte is dat mensen zelf moeten kunnen kiezen tussen medicatie, behandeling en zingeving. Natuurlijk kunnen herstel en ervaringsdeskundigheid behulpzaam zijn, maar medische behandelingen kunnen hierbij aansluiten. Complementair dus, want behandelingen hoeven niet in strijd te zijn met elkaar. Als je het ene maar niet als belangrijker of gezonder labelt dan het andere.
De discussie over therapie en behandeling gaat verder, ook in de media. In deze discussie wordt de bandbreedte van het begrip normaliteit opgerekt. Het hebben van een psychiatrische aandoening wordt gezien als iets wat wijdverspreid is onder de gehele bevolking. Als je de juiste stappen zet of de juiste mind-set hebt, kun je hiervan herstellen. Het gemeenschappelijker maken van het hebben van een psychische aandoening, als zou iedereen hier in zijn leven last van krijgen, doet de mens die immens lijdt aan zijn psychiatrische aandoening tekort. Het deel van de mensen dat chronisch psychische klachten heeft, zou net als ieder ander, de keuze hebben hoe ze met hun psychische aandoening omgaan. Immers, iedereen maakt dingen mee waarvan je kunt herstellen toch? Mits je daar maar de juiste oplossingen voor kiest. Oftewel: als je maar hard genoeg aan jezelf werkt dan kom je er wel. Er wordt beweerd dat de aandoening komt door de betekenis die je eraan geeft. Of dat het is ontstaan door het stempel wat de hulpverlening zoals de GGZ-instellingen bij je hebben ingeprent met behulp van de grote farmaceutische industrie. Dus wordt impliciet gesteld dat je van de expertise van professionals niet uit kunt gaan…
Persoonlijk voel ik me door dit argument zelf gediskwalificeerd, want uit eigen ervaring voel ik me juist wel geholpen door mijn behandeling met medicatie. Het voelt alsof ik minder ben omdat ik medicatie gebruik en daardoor wellicht minder goed hersteld ben. Het nemen van medicatie of het ontvangen van andere traditionele hulp, therapie of behandeling wordt niet meer gezien als iets van deze tijd. Alsof je als burger met een snelle korte therapie of door een andere zienswijze over je aandoening eerder herstelt of zelfs geneest. Zeker, er moet nog veel onderzoek komen naar de effecten van psychofarmaca en er moet meer geluisterd worden naar ervaringen van mensen die schade opliepen door medicatie. Maar de ervaringen van mensen die door medicatie of andere behandeling van de GGZ geholpen zijn, moeten ook belicht worden.
Voor mij is het belangrijk dat er een zekere basis in de zorg in stand gehouden wordt. Als we een psychiatrische aandoening alleen maar bagatelliseren en in een publiek debat alleen betekenis willen geven aan het leven en aan ziekte en gezondheid waarin geen medische behandeling wenselijk is, dan doet dat geen recht aan eenieder. Gezien de huidige ontwikkelingen moeten we de basis bewaken. De wachtlijsten, de krapte van personeel, de miljoenenverliezen van de GGZ-instellingen en de toeloop van steeds meer mensen met een gezondheidsprobleem ondermijnen deze basis. Dat gaat aan de cliënt voorbij die last heeft van een ernstige psychiatrische aandoening.
***Deze blog verscheen voor het eerst op Mad in the Netherlands, 11 maart 2024***
Mad in the Netherlands presenteert blogs van een diverse groep schrijvers. Deze berichten zijn bedoeld als een openbaar forum voor discussie over de psychiatrie en haar behandelingen. De geuite meningen zijn die van de schrijvers zelf.
