Door Peter Simons – 14 april 2025
In deze recente studie zetten onderzoekers vraagtekens bij het gebruik van antidepressiva op de lange termijn, gezien het feit dat de klinische onderzoeken naar deze medicijnen meestal slechts acht weken duren.
“Voor antidepressiva bestaat er een substantieel verschil tussen de typische duur van 8 weken van de klinische onderzoeken en het mediane gebruik in de praktijk van 5 jaar”, schrijven ze.
Volgens de onderzoekers is dit extra problematisch omdat deze onderzoeken ook op andere manieren falen, zoals door het gebruik van niet-gestandaardiseerde metingen, het niet blinderen en het niet beoordelen van onthoudingsverschijnselen en neveneffecten.
“Deze leemte, versterkt door de inadequate controle op ontwenningsverschijnselen en resultaten na de behandeling, roept belangrijke vragen op over het bewijs dat de huidige langetermijnvoorschrijfpraktijken ondersteunt”, schrijven ze.
Het onderzoek werd uitgevoerd door William Ward van Ottumwa Regional Health Center, Iowa, en Alyson Haslam en Vinay Prasad van de University of California, San Francisco. Het is als preprint (vóór peer review) op de website medRxiv geplaatst.
Volgens de CDC had 13,8% van de Amerikaanse volwassenen in 2018 een recept voor antidepressiva (18,6% van de vrouwen; 8,7% van de mannen). Dit is waarschijnlijk alleen maar toegenomen in de tussenliggende jaren, vooral door de explosieve groei van het aantal recepten voor psychiatrische medicijnen tijdens de pandemie. Uit gegevens blijkt bijvoorbeeld dat bijna een kwart van de vrouwen en 11% van de mannen in 2023 werd behandeld voor depressie. (Dit kan ook psychotherapie omvatten, maar antidepressiva komen veel voor. Het kan ook een te lage inschatting zijn omdat de medicijnen ook om andere redenen worden voorgeschreven zoals angst en chronische pijn).
Klinische onderzoeken tonen meestal aan dat antidepressiva iets beter zijn dan placebo, tenminste op de korte termijn. Veel onderzoekers beweren echter dat dit verschil – ongeveer twee punten op een 52-punts depressieschaal – niet klinisch relevant is. In het echte leven wordt minder dan een kwart van de mensen beter na een depressiebehandeling, zelfs als ze meerdere medicijnen, ziekenhuisopname en aanvullende psychotherapie krijgen.
Het is aangetoond dat antidepressiva de resultaten op de lange termijn verslechteren, zelfs als rekening wordt gehouden met de ernst van de baseline en andere factoren. Naast het verergeren van depressie door een proces dat bekend staat als “tardieve dysforie”, zijn de medicijnen ook schadelijk voor hart en bloedvaten en de stofwisseling.
Dit staat in schril contrast met onbehandelde depressies. Studies hebben aangetoond dat maar liefst 85% van de mensen spontaan herstelt van een depressie zonder behandeling.
De huidige studie
Gezien het grote aantal mensen dat antidepressiva gebruikt en de heersende ongerustheid over langdurig gebruik, wilden Ward, Haslam en Prasad bepalen hoe lang mensen de medicijnen voorgeschreven krijgen en of het bewijsmateriaal dit gebruik ondersteunt.
De onderzoekers keken naar de gerandomiseerde, placebogecontroleerde onderzoeken (RCT’s) van de top 10 meest ingezette antidepressiva (in termen van huidige voorschriften) voor depressie of angst. Ze verkregen een representatieve steekproef door RCT’s over deze medicijnen te kiezen die waren gepubliceerd met tussenpozen van vijf jaar tussen 1978 en 2023. (Ze omvatten dus niet alle RCT’s van alle antidepressiva).
Ze gebruikten gegevens van de National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) om het werkelijke gebruik van antidepressiva te bepalen. De meest recente NHANES-enquête die ze konden gebruiken was van 2011-2014. (Hun gebruiksgegevens waren dus ongeveer tien jaar oud.)
In totaal keken ze naar 52 RCT’s met 10.116 deelnemers (48 voor depressie, 4 voor angst). De mediane duur van de RCT was 56 dagen (acht weken). Op basis van de NHANES-gegevens gebruiken bijna alle mensen (94,2%) antidepressiva langer dan dat. De mediane (gemiddelde) duur van het gebruik van antidepressiva was vijf jaar.
Methodologische problemen
Slechts zes onderzoeken (11,5%) gingen over een periode langer dan 12 weken. De helft van die onderzoeken gebruikte geen standaard beoordelingsmaatstaven. Vier van de zes onderzoeken waren specifiek gericht op het onderzoeken van patiënten met acuut coronair syndroom, borstkanker, een stoornis in remissie door alcoholgebruik en de ziekte van Alzheimer, waarmee dus slechts twee onderzoeken resteerden die langer dan 12 weken duurden en zich puur richtten op depressie. Geen enkel onderzoek duurde langer dan één jaar.
Geen enkel onderzoek gebruikte een actieve placebo die bijwerkingen geeft die lijken op die van het actieve geneesmiddel om ervoor te zorgen dat de deelnemers niet kunnen raden of ze het medicijn hebben gekregen of niet. Daarom concluderen de onderzoekers dat het risico op het vinden van een positief effect door het niet blinderen groot is. (Opmerking MitN: hetgeen belangrijk is om het placebo-effect uit te sluiten als oorzaak van verbetering).
Slechts twee onderzoeken onderzochten op ontwenningsverschijnselen en slechts twee onderzochten wat de uitkomsten waren ná de behandeling. Een kwart van de onderzoeken beoordeelde op seksuele bijwerkingen, die vaak voorkomen bij de behandeling met antidepressiva.
“Onttrekkings- en terugvalmonitoring na voltooiing van de behandeling zou helpen bij het valideren van de optimale duur van de behandeling in klinische onderzoeken. Deze kenmerken ontbreken echter in klinische onderzoeken van alle duur, ook al is het risico van ontwenning al 30 jaar bekend”, schrijven Ward, Haslam en Prasad.
Kortom, de bewijsvoering voor het langdurig gebruik van antidepressiva houdt volgens de onderzoekers geen stand. De onderzoeken zijn van korte duur en zitten vol met methodologische problemen zoals het niet blinderen, niet-standaard beoordelingen en de afwezigheid van beoordelingen op onthoudingsverschijnselen en bijwerkingen.
“Openbaar gefinancierde gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken waarin antidepressiva worden vergeleken met placebo voor een lange duur, die ook controleren op ontwenningsverschijnselen, seksuele bijwerkingen en terugval bij het staken van de behandeling, zijn nodig om de optimale duur van de therapie te bepalen”, schrijven Ward, Haslam en Prasad.
***Gepubliceerd op Mad in America, 14 april 2025. Vertaald door MitN***
Ward, W., Haslam, A., & Prasad, V. (2025). Antidepressant trial duration versus duration of real-world use: A systematic analysis. medRxiv. Published online on February 28, 2025. https://doi.org/10.1101/2025.02.27.25323057 [Full text]
