Deze blog maakt onderdeel uit van een tweewekelijkse blogserie over situationeel partnergeweld door overlever, ervaringsdeskundige en professional Anoeska Dam.
Door Anoeska Dam – 27 mei 2024
Bij deze mijn vijfde, en tevens laatste blog. Met veel plezier ben ik begonnen met schrijven over huiselijk geweld met als doel het verspreiden van kennis zodat meer mensen inzicht krijgen, weten hoe er hulp gezocht kan worden en gericht kunnen oriënteren welke mogelijkheden er zijn om hun regie in eigen hand te nemen.
In voorgaande blogs heb ik stilgestaan bij de vormen van huiselijk geweld, heb ik uitleg gegeven over wat situationeel partnergeweld is, waaraan je het kunt herkennen, welke therapieën hierbij ingezet kunnen worden en welke methoden mogelijk helpend zijn.
Situationeel partnergeweld kan voorkomen in alle relaties waar de beste bedoelingen over en weer zijn maar waar de relatie om wat voor reden dan ook (tijdelijk) onder druk komt staan. Het kent een waaier aan situaties en momenten of omstandigheden waarop deze vorm van huiselijk geweld kan ontstaan, bijvoorbeeld bij stress of in verhitte discussies. Het geweld vindt over en weer plaats of wordt versterkt door beide partners. Er hoeft geen herhalend patroon te ontstaan, terwijl er wel terugkerende situaties kunnen zijn waardoor de strijd opnieuw oplaait. De basis kan bijvoorbeeld onmacht zijn doordat er verschillende stressfactoren spelen waarbij er verlies van grip op het eigen gevoel en de eigen emoties ontstaat. Situationeel partnergeweld is altijd te herleiden naar een specifieke situatie waar het geweld begon of waar het geweld escaleerde. Er zijn bij deze vorm van geweld vaak mogelijkheden tot reflectie zodat hierover samen in gesprek kan worden gegaan.
Omdat bijvoorbeeld langdurige psychische problemen, onveilige hechtingsproblematiek, trauma, stress, medicatiegebruik of verslavingsproblematiek iedere liefdesrelatie onder druk kan doen staan, is Mad in the Netherlands wat betreft het onderwerp ‘situationeel partnergeweld’ een goed medium. Voor de overige soorten van mishandeling en geweld, zijn er wellicht bronnen die veel beter aansluiten bij het lezerspubliek en dus bij mijn persoonlijke doelstelling. Daarom sluiten we deze blogreeks in goed overleg af met een laatste onderdeel wat ik binnen het onderwerp ‘situationeel partnergeweld’ graag nog onder de aandacht wil brengen te weten ‘smear campaign, meerzijdige partijdigheid en het inzetten van ervaringsdeskundigen’.
Onder aan deze blog plaats ik aantal hulpbronnen zodat slachtoffers en plegers weten waar ze hulp kunnen zoeken. Ook waar blogs niet per se het grote publiek vinden, hoeft het maar net die één te bereiken die zo de mogelijkheid vindt om huiselijk geweld te kunnen doorbreken.
Aan alle lezers wil ik een grote dankjewel meegeven, fijn dat we samen deze reis mochten afleggen!
Smear campaign
Smear campaign wordt ook wel lastercampagne of leugencampagne genoemd. Het is een begrip dat niet alleen afspeelt tussen de muren waar het huiselijk geweld plaatsvindt, maar ook tijdens opleidingen, op de werkvloer en in andere sociale situaties. Kort uitgelegd komt het erop neer dat iemand meerdere acties bedenkt om iemand te beschadigen of buiten beeld te brengen. Dit kan ontstaan vanuit jaloezie, haat, bitterheid, wrok, angst, het bedreigd voelen door iemands aanwezigheid, het iets niet gunnen of meerdere redenen hebben.
Met name in situaties met huiselijk geweld waar intieme terreur speelt (een ernstige vorm van partnergeweld die gekenmerkt wordt door machtsongelijkheid en een patroon van controle en dwang), wordt deze campagne in een vroeg stadium ingezet. Dit uit zich zowel naar het slachtoffer toe, die steeds meer een vertekend beeld krijgt van de omgeving, maar ook richting de omgeving die wordt beïnvloed in hoe ze het slachtoffer zien (zie hier voor meer informatie). Men wordt bewust of onbewust meegezogen in de smear campaign en daardoor ingezet als flying monkey (mensen die zich, vaak onbewust, voor het karretje van de geweldpleger laten spannen en hen helpen bij de psychische terreur jegens het slachtoffer). Hulpverleners, omstanders, familieleden, kinderen, collega’s, werkgevers, iedereen kan als verlengstuk functioneren om schade toe te brengen aan het slachtoffer of mee te zorgen dat men het slachtoffer afstoot en buitensluit (isoleren).
Bij situationeel partnergeweld ontstaat er eerder een patroon van twee partners die niet (meer) voldoende in staat zijn om zich te focussen op hun eigen aandeel of die eigen blinde vlekken niet meer zien. Ze staan ook wel bekend om hun ‘modder gooien’ en hun neiging om omstanders op te delen in twee kampen. De kunst is om als buitenstaander hier uit te blijven, geen flying monkey te worden en in plaats daarvan het ezelsbruggetje te gebruiken om: OMA (je oordelen, meningen en adviezen) thuis te laten, LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen) te gebruiken en ANNA (altijd navragen nooit aannemen) mee te vragen.
Belangrijk bij situationeel partnergeweld is dat je niet in de verwijten of beschuldigingen schiet naar één van beide partners en niet één partij aanwijst als pleger of slachtoffer. Beiden zijn beland in een dynamiek waarin beiden steun, begrip, een luisterend oor en nabijheid nodig hebben om uit dit patroon te komen. Het kiezen van partij berokkent enkel extra schade en het mede veroordelen geeft juist extra ruis.
Meerzijdige partijdigheid
Dit alles valt onder meerzijdige partijdigheid. Professionals leren hierover slechts wat algemeen tijdens hun college en staan er zodoende vaak niet bij stil om dit goed uit te voeren in de praktijk. Meestal omdat casussen te complex zijn, er tijd te kort is, protocollen niet voorzien in hoe te kunnen ontwarren wat er werkelijk speelt en de kennis van dynamieken niet voldoende bekend zijn. Daardoor gebeuren er vaak twee dingen: óf ze trekken een muur op voor zelfbehoud en kunnen daardoor niet meer onbevooroordeeld luisteren óf ze zwichten voor degene met de meeste macht en de bedreigingen. Dag in, dag uit werken met deze doelgroep vraagt dan ook iedere keer weer nieuwe moed en inzet van de professional. Wat helpt is het inzetten van meerzijdige partijdigheid.
Let daarbij goed op dat je eerst hebt uitgezocht of er sprake is van situationeel partnergeweld en niet van intieme terreur. Bij intieme terreur is er sprake van een eenzijdig geweldspatroon en dient het slachtoffer ten alle tijden beschermd te worden tegen de pleger. Zet deze twee partijen niet naast elkaar in één ruimte.
Meerzijdige partijdigheid is een basishouding waarbij je stilstaat bij de positie van beide partners en daarin de belangen, meningen, pijn en dat wat schuurt serieus aanhoort en afweegt, met oog voor de kwetsbaarheid en gebrokenheid die daarbij speelt. Juist door hier oog voor te hebben, geen partij te kiezen en daardoor niemand buiten te sluiten, geef je mee dat beide partners gelijkwaardig zijn en kun je daarin openlijk bespreken wat je ziet en wat nodig is om hieraan te werken. Wanneer iemand zich gezien voelt, is deze beter in staat tot zelfreflectie en het verwerken van emoties die in de weg staan om de ander te kunnen zien. Dit kan zowel de partner als de hulpverlener zijn. Wanneer er geen ruimte in de persoon ontstaat, is er geen ruimte tot contact.
Ervaringsdeskundigen
Hulpverleners zijn vaak beperkt en niet voldoende in de gelegenheid om zich te kunnen inleven in de problematiek tussen partners. Wil je goede hulp en een passende ondersteuning bieden, dan is het inzetten van ervaringsdeskundigen belangrijk. Zij weten als beste wat zo’n situatie van iemand vergt en hoe degene er zelf uit is gekomen en het achter zich heeft kunnen laten. Je kunt hen zien als het extra laagje tussen hulpverleners en partners en als hulpmiddel om partners te helpen hun leven op de rit te krijgen.
De samenwerking tussen hulpverleners en ervaringsdeskundigen gebeurt in mijn beleving nog te weinig. Ervaringsdeskundigen worden mondjesmaat steeds meer ingezet. Het vertrouwen daarin is vaak (te) minimaal en de bewegingsvrijheid is (te) klein. Het is belangrijk om hen niet als concurrent of als ondergeschikte te zien. Zij kunnen juist aan cliënten en aan hulpverleners laten zien wat nodig is om tot oplossingen te komen en een betere balans vinden binnen het hulp- en zorgaanbod zodat dit beter aansluit bij wat mensen met diverse problematiek nodig hebben. `
Tegenwoordig komen er steeds meer initiatieven. Ter oriëntatie heb er hieronder een aantal uitgewerkt. Mocht je hulp zoeken, dan zijn onderstaande bronnen hopelijk helpend om die eerste belangrijke stap te gaan zetten.
Sites met een sociale kaart:
Lotgenotengroepen voor slachtoffers:
- Online lotgenoten seksueel geweld LSG bevat informatie over seksueel geweld, de gevolgen en verwerking, een forum en een chatfunctie.
- Lotgenotengroep seksueel misbruik Verlicht Trauma is actief in Schiedam (Zuid-Holland).
- In Twente is een lotgenotengroep gericht op huiselijk geweld.
- Ixtanoa biedt in Overijssel en Gelderland groepen aan.
- Blijf Groep is gevestigd in Flevoland en Noord-Holland.
- Fiom heeft een lotgenotengroep huiselijk geweld in omgeving Utrecht.
- In Apeldoorn en Arnhem worden via Moviera maatjes achter de voordeur ingezet.
- In omgeving Groningen is er een supportgroep via Wender.
Supportgroepen voor plegers:
- Agressie en Daarna draait laagdrempelige supportgroepen voor plegers op verschillende plekken in Nederland.
***Deze blog verscheen voor het eerst op Mad in the Netherlands, 22 maart 2024***
Mad in the Netherlands presenteert blogs van een diverse groep schrijvers. Deze berichten zijn bedoeld als een openbaar forum voor discussie over de psychiatrie en haar behandelingen. De geuite meningen zijn die van de schrijvers zelf.
Hulpbronnen:
- Heb je direct hulp nodig of verkeer je in een acuut onveilige situatie? Bel dan 112.
- Heb je te maken gehad met seksuele intimidatie, misbruik, geweld, aanranding of verkrachting? De hulplijn ‘Verbreek de stilte’ van Slachtofferhulp Nederland bied je emotionele, juridische en praktische ondersteuning: 0900 9999 001
- Heb je een ongewenste seksuele ervaring online of offline meegemaakt, heb je hulp nodig of zit je met vragen? Het Centrum Seksueel Geweld biedt professionele hulp en is bereikbaar op 0800 0188
- Zoek je advies of ondersteuning? Maak je je zorgen om je eigen veiligheid of die van een ander? Veilig Thuis is 24/7 bereikbaar op 0800 2000
- Wil je anoniem praten over waar je mee zit? De Luisterlijn is 24/7 te bereiken op 088 0767 000
