Als iemand die al 30 jaar stemmen hoort en al 27 jaar gebruiker/overlevende is van de psychiatrie, zou ik kunnen zeggen, zoals Stephen Fry dat onlangs deed, dat ‘de psychiatrie’ me gered heeft. Maar ik zou evengoed kunnen zeggen dat ik er jammerlijk door in de steek gelaten ben.
Door Owen Ó Tuama – 26 oktober 2023
Na vijf maanden op een psychiatrische afdeling, 27 jaar geleden in Ierland, was ik lichamelijk erg verzwakt. Dat was na het ondergaan van ik weet niet hoeveel momenten met toediening van elektroconvulsietherapie (ECT) en psychiatrische middelen zoals chloorpromazine en haloperidol. De eerste fase van mijn behandeling – een opname van vijf maanden – was een lijdensweg. Ik ben nog steeds ontdaan over die ‘behandelingen’. Ja, ze stopten de stemmen en visioenen, die voor mij weliswaar een comfortabele plek waren om in te zijn en als een copingstrategie dienden (zoals R.D. Laing, de beroemde Schotse psychiater zei), maar waarin ik me evenzeer soms ellendig en over het algemeen erg kwetsbaar voelde.
Het “S-woord”
Ik hou niet van het “s-woord”, zoals ik het noem, oftewel “schizofrenie”; een uitdrukking die in het begin van de 19e eeuw werd bedacht door Max Bleuler, een arts. Het is een term die soms geringschattend tegen ons wordt gebruikt en die ik zo stigmatiserend vind dat ik er fysiek hoofdpijn van krijg. Het is een feit dat de neoliberale of hyperkapitalistische maatschappij waarin we leven psychiatrische etiketten en diagnoses opplakt. Vergeet niet dat al deze termen, of toch het grootste deel ervan, onlangs op basis van stemming zijn uitgevonden door negen Noord-Amerikaanse psychiaters uit de middenklasse (DSM-III). Deze zogenaamde diagnoses zijn niet gebaseerd op deugdelijke wetenschap en plaatsen de ruwe instrumenten die psychiatrische medicijnen zijn, in een verheven positie die onderdeel zijn geworden van een gevierd discours dat slechts één kant van het verhaal laat zien.
Opgemerkt moet worden dat Fry sprak als onderdeel van zijn steun aan een campagne in Engeland, geleid door het Royal College of Psychiatrists. Het valt niet te ontkennen dat de macht van de PR-machine rond de psychiatrie, haar helpt om haar machtige status te behouden. Dit zelfs waar de World Health Organisation en het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties beiden hebben opgeroepen tot een radicaal nieuwe benadering die inhoudt dat psychiatrie niet langer de dienst uitmaakt.
Ik ontken niet dat psychiatrische medicatie nut heeft – in mijn geval had ik iets nodig – maar psychiatrische medicatie is ook ernstig verzwakkend en staat erom bekend dat het ongeveer 20 jaar van het leven afneemt. Niemand geeft advies over hoe we dit kunnen compenseren, bijvoorbeeld door te melden dat we vitamines en mineralen nodig hebben, gezond moeten eten en fatsoenlijke psychotherapeutische hulp moeten inroepen om enkele van de zeer onplezierige bijwerkingen te bestrijden. Het artikel van Fry prijst de wonderen der 21e eeuwse psychiatrie aan, maar presenteert een eenzijdig pleidooi en is, bij gebrek aan een betere uitdrukking, “psych-washing” of misschien wel “brain washing”. Stephen Fry is een geliefde tv-beroemdheid en schrijver, maar wel met het privilege om in het voetlicht van de Universiteit van Cambridge te staan.
Misschien hebben we meer psychiaters nodig. Al biedt hun huidige benadering waarbij alle menselijke ellende door een biomedische lens wordt bekeken geen alomvattend beeld van de menselijke gezondheid en is die zienswijze zelfs vaak gevaarlijk en schadelijk. Het is een feit dat, hoewel het aantal psychiatrische recepten per hoofd van de bevolking exponentieel is gestegen, de behandelresultaten dramatisch zijn verslechterd. Dat geldt vooral voor degenen onder ons met een verarmde sociaaleconomische achtergrond.
De schadelijke aspecten van “behandeling”
Mijn stemmen kwamen binnen drie jaar na mijn ervaring in het psychiatrisch ziekenhuis terug en ik slik nog steeds een soort neurolepticum (antipsychoticum). Ik was tien tot vijftien jaar herstellende van mijn opname en heb nog steeds te kampen met aanzienlijke cognitieve stoornissen. Zo heb ik korte en lange termijn anterograde en retrograde amnesie, vormen van geheugenverlies. Ik heb moeite met het vormen van herinneringen en ook met het herinneren van vroegere momenten in mijn leven. Ik ondervind seksuele disfunctie, hartkloppingen en nog veel meer nevenwerkingen. Psychiatrische middelen zijn niet prettig. Ja, ze kunnen ons tot op zekere hoogte helpen, vooral op de korte termijn, maar ze eisen een aanzienlijke tol van onze lichamelijke en sociale gezondheid.
Waarom worden deze punten niet rondgebazuind door de voorstanders van het mainstream verhaal?
Misschien helpen stemmen als die van Fry om het stigma van hulp zoeken te doorbreken, maar aan de andere kant zijn ze niet representatief voor diegenen onder ons (zoals ik) die moeite hebben om hun stem te laten horen. Waar dat zelfs al niet lukt binnen de diensten waartoe we toegang hebben.
Meer dan ooit moeten we echter de stemmen van mensen horen, en niet de stemmen van leiders van patiëntenorganisaties die coöpteren middels hun diensten. We moeten gebruik maken van échte ‘Mad Knowledge’ om zinvolle en evenwichtige debatten te kunnen voeren over geestelijke gezondheidszorg. Ondanks de retoriek van ‘sociale inclusie’ en ‘co-productie’, worden gebruikers/overlevenden/Mad People nog steeds gezien als niet betrouwbare bronnen als het gaat over hun eigen ervaringen. Dat is een vorm van onrechtvaardige kennisongelijkheid waardoor we machteloos staan binnen de systemen die toch bedoeld waren om ons te ondersteunen.
Verhalen en ervaringen zoals die van mij, verdienen het om gehoord te worden. Om serieus genomen te worden. Er hoort naar gehandeld te worden. Dát is wat de psychiatrie zèlf kan doen om te leren. Leren om mensen zoals ik beter te helpen ‘redden’…
***Gepubliceerd op Mad in Ireland, 26 oktober 2023, vertaald door MitN***
Critical Voices Network Ireland
Owen Ó Tuama spreekt in november 2023 op de Critical Voices Network Ireland conferentie (15 en 16 november) over het belang van luisteren naar en leren van ‘Mad Knowledge’. Registreer je hier als je online of persoonlijk aanwezig wilt zijn.
De website van CVNI vindt u hier.
Mad in the Netherlands biedt plaats aan blogs van een diverse groep schrijvers. Deze berichten zijn bedoeld als een openbaar forum voor een discussie over de psychiatrie en haar behandelingen. De geuite meningen zijn die van de schrijvers zelf.
