Ons vijfde kwartaalthema gaat over ‘Stress, trauma en ademhaling’.
Soms reageert ons lichaam op een stressvolle gebeurtenis nog voordat we zelf beseffen wat de aanleiding is. Het lichaam weerspiegelt stress.
Dr. Stephen Porges bedacht de term neuroceptie om het proces weer te geven waarmee de nervus vagus inwendige en externe aanwijzingen communiceert over de vraag of situaties of mensen veilig, gevaarlijk of levensbedreigend zijn. Het zenuwstelsel zal deze signalen oppikken. Dit zorgt bijvoorbeeld voor veranderde hartslag of subtiel veranderde spierspanning. Mogelijk ben je jezelf niet eens bewust van deze veranderingen.
De nervus vagus (zwervende zenuw) speelt een sleutelrol bij neuroceptie vanwege de vele vertakkingen van deze tiende hersenzenuw door je hele lichaam. Het is een bidirectionale communicatiesnelweg (tweerichtingsverkeer) tussen je hersenen en de rest van je lichaam. Ongeveer 85 tot 90 procent van de nervus vagusvezels zijn gevoelszenuwen, wat betekent dat ze zintuigelijke informatie naar je hersenen brengen.
De ademhaling speelt een sleutelrol in je gezondheid omdat de nervus vagus zich uitstrekt tot in de gladde spieren van de longen en het hart. Zenuwen die op het hart en de longen aansluiten, hebben zowel sympathische (actie) als parasympathische (herstel) functies.
In tijden van stress zorgt je zenuwstelsel voor de afgifte van hormonen die energie vrijmaken om jouw lichaam klaar te maken voor een vlucht- of vechtreactie door een verhoogde hartslag en ademhaling. Wanneer dit langdurig aanhoudt, leidt snelle, hoge borstademhaling tot overademing of hyperventilatie, wat wordt geassocieerd met paniek en angst.
Hoewel veranderingen in de ademhaling onbewust plaatsvinden als reactie op stress, hebben we ook het vermogen om bewust met ademhaling onze lichaamsreacties te beïnvloeden. Lange, langzame uitademingen kunnen de voortdurende stressreactie doorbreken. Door bewust te ademen kun je een gevoel van veiligheid terughalen en het lichaam naar een meer ontspannen, hier-en-nu-staat brengen. .
In het verdiepingsartikel ‘Bewust ademen en de nervus vagus’ legt Dr. Arielle Schwartz de relatie tussen stress, trauma en ademhaling uit. Hierbij komen termen als ‘neuroceptie’, de polyvagaal theorie, ’the window of tolerance’, de ‘nervus vagus’, ’toegepaste yoga’ en ‘intentioneel ademen’ aan bod.
De schrijfster van het kwartaalthema, Dr. Arielle Schwartz, heeft bekendheid verworven met haar werk voor herstel van PTSS en complex trauma. Ze weet op heldere, beknopte wijze zeer complexe onderwerpen te verwoorden.
