Pill-shaming: Waar gaat het eigenlijk over?

Zoveel mensen zoveel meningen, maar we willen wel graag dat de ander mee in pas loopt.

Pill shaming. Het is het nieuwe grote ding. Mediakanalen die we op zijn minst af en toe respecteren (bv. Upworthy, BBC) lopen gelijk op met die waar we over het algemeen veel meer moeite mee hebben (bv. The Mighty). Allemaal roepen ze op om het fenomeen te stoppen. Maar waar gaat dat “pill shaming” eigenlijk over?

Door: Sera Davidow & Caroline Mazel-Carlton – 26 Juni 2019

“It’s not about pills. It’s about power.”

Caroline Mazel-Carlton

Pill shaming lijkt voor te komen in twee verschillende vormen:

  1. De onwetende familie en vrienden die “pill shamen” door te stellen dat iemand gewoon in staat zou moeten zijn om “over” zijn problemen heen te stappen. Dit kan alleen met een beter dieet, meer beweging, of pure wilskracht worden bereikt.
  2. De goed geïnformeerde activist die – door het delen van zijn eigen medicijnvrije verhaal en/of waarheden over de psychiatrie – op de een of andere manier stilzwijgend de persoon beschaamt die nog steeds psychiatrische drugs gebruikt als hulpmiddel om zijn weg te vinden in de wereld.

Deze twee manieren van “pill shaming” zijn inhoudelijk verschillend van elkaar, maar niettemin even misplaatst.

Wij stellen dat de eerste vorm van ‘pill shaming’ misplaatst is, omdat het hierbij vaak veel minder lijkt te gaan om het ontmoedigen van het slikken van pillen, maar veel meer om het routinematig negeren van iemands leed in het algemeen. In dit geval is de focus op “to pill or not to pill” op zijn best symbolisch. Helaas is de opvatting dat menselijk lijden boven alles ongemakkelijk is, wijdverbreid. En het gebeurt niet alleen door familieleden en vrienden die willen dat hun dierbare “gewoon in orde is” zodat iedereen zijn gewone gang kan gaan (of een dieper liggend familiaal probleem kan negeren). Maar het gebeurt ook binnen het systeem van de hulpverleners zelf. Hoewel het er binnen familiesystemen op kan lijken dat de waarde van pillen wordt ontkend omdat de pillen zelf een ongemakkelijke herinnering zijn dat er iets mis is, ziet het er binnen de figuurlijke muren van het zorgsysteem natuurlijk heel anders uit. Want daar is de beste manier om de waarde van iemands gevoelens te ontkennen, het feitelijk opdringen van pillen om te proberen al die lastige emoties de kop in te drukken.

Aan de andere kant wordt de tweede versie van “pill shaming” gedreven door een vreemd soort tegen-tegen-verhaal. Het komt er in feite op neer dat het hetzelfde oude verhaal is, verpakt alsof het iets nieuws is dat superalert is opgemerkt. Het is een op zijn minst driekwart drogreden die lijkt te suggereren dat alleen al door de waarheid te spreken over hoe het systeem ons actief heeft voorgelogen over psychiatrische medicatie (en meer), we nu op de een of andere manier “anti-medicatie” moeten zijn en degenen te schande mogen maken voor wie pillen een middel zijn dat lijkt te werken. Maar natuurlijk is het bestrijden van de mythologie dat menselijk leed wordt veroorzaakt door een “chemische onevenwichtigheid” in plaats van door externe factoren, zoals armoede, in veel gevallen niet hetzelfde als ontkennen dat een chemische stof moeilijke omstandigheden draaglijker zou kunnen maken. (Voor meer informatie over de mythe van chemische onbalans, zie: “Dear Mental Health Professionals, Please Stop Defending Yourselves and Listen” door Noel Hunter en “Psychiatry’s Grand Confession” door Jonathan Leo en Jeffrey Lacasse).

“We’re not pill shaming you. We’re just sick of watching people fucking die.”

Sera Davidow

Even voor de duidelijkheid, er zijn ook mensen die de psychiatrische medicijnen echt schandalig vinden. De korte termijn pill shamers zijn vaak degenen die zo verdomd enthousiast zijn over hun eigen nieuw gevonden succes dat ze niet anders kunnen dan het prediken aan iedereen om hen heen. Het vinden van de sleutel tot hun eigen succes door af te kicken van psychiatrische medicatie voelde zo wonderbaarlijk aan dat het bijna onmogelijk is om te geloven dat het niet dezelfde resultaten zou opleveren voor vele anderen. Dit is meestal een voorbijgaande fase (en niet veel anders dan bij mensen die superenthousiast zijn over de resultaten die ze hebben bereikt met een dieet, een kuur of een 12-stappen programma). Zij ontspannen zich voldoende in hun eigen proces om zich weer bewust te worden van de vele andere paden die mensen legitiem kunnen bewandelen… of hun eigen proces wordt rommeliger naarmate de tijd verstrijkt, en hun keuze – ook al is die nog steeds de juiste voor hen – lijkt niet meer het wondermiddel dat het aanvankelijk leek te zijn. Daarom worden ze op dat moment stil, of op zijn minst een beetje nederiger.

Daartegenover staat dat de lange-termijn, super toegewijde pill shamers vaak zo gekwetst zijn door hun eigen ervaring (of die van een geliefde) in het systeem, dat ze verstard zijn geraakt in hun reactie (maar dit is zeker een zeer kleine groep). Soms, in het diepste van hun hart, zijn ze in staat om te erkennen dat pillen niet de weg zijn naar het kwaad, maar ze zien ze desondanks als dermate schadelijk dat ze het negeren, en niet het risico willen lopen dat enige nuance afbreuk doet aan hun boodschap. Dit zijn degenen die het hardst roepen dat psychiatrische pillen de schuld zijn van elk probleem dat zij en anderen hebben ervaren. Als psychofarmaca niet bestonden, zou alles beter zijn.

Natuurlijk is het onmogelijk dat dit de algemene waarheid is. Mensen hebben sinds het begin der tijden op de een of andere manier geneesmiddelen gebruikt, met wisselend succes en vergankelijkheid. Anderen proberen op te leggen wat hun beleving is of zou moeten zijn, is in geen enkele context erg nuttig. Maar nogmaals, in werkelijkheid is deze groep zo klein dat het effect ervan bijna te verwaarlozen is. Hoewel er dezer dagen genoeg over hen wordt gesproken om te geloven dat ze in elke schaduw op de loer liggen met hun pillen verwijtende manieren.

Het lijkt erop dat er een bepaald belang gediend is bij het creëren van dit schijneffect dat aangegrepen wordt om de werkelijkheid op te blazen en dat zo alle persaandacht rechtvaardigt. Wij vermoeden dat minstens één van de volgende twee factoren een rol spelen:

  1. Geïnternaliseerde onderdrukking
  2. Dezelfde oude onderdrukkende machtsstructuren als voorheen

Geïnternaliseerde onderdrukking is geen nieuw onderwerp. (Zie bijvoorbeeld: “The Language of Internalized Oppression“). Hier speelt het als volgt: Als je verwacht iemand te kunnen vertellen dat alles wat er gezegd is over de psychiatrie, en misschien zelfs over hun eigen menselijk potentieel, toch niet zo waar is, en dat diegene je dan zal toejuichen en bedanken, dan zul je bedrogen uitkomen. Vaak zal men boos zijn. Je hebt immers zojuist het kader aangevochten waar zij hun leven al geruime tijd omheen hebben georganiseerd. De suggestie wekken dat dit alles gebaseerd is op leugens en halve waarheden zal niet zelden gepaard gaan met defensieve reacties. Op zijn minst zal hun verlangen om vast te houden aan wat zij tot nu toe voor waar aannamen daardoor tijdelijk toenemen. Dit zal niet zelden gepaard gaan met stevige beschuldigingen van ‘pill shaming’.

Als je de opvallende recente stijging van de media-aandacht voor ‘pill shaming’ tegenover de werkelijke waarde van het probleem houdt,… dan denk nóg eens goed na. Hoewel een echte ommekeer nog ver weg is, is er wel enige vooruitgang geboekt. Vooruitgang – vooral als die gaat om het ongedaan maken van structurele machtsongelijkheid – lokt meestal een weerwoord uit. Dit is, althans gedeeltelijk, het gevolg van de pogingen van het systeem om tegenstanders het zwijgen op te leggen. Het noemen van “pill shaming” verschuift met succes en onmiddellijk de dynamiek van “informatie delen” naar “slachtoffer versus pester”. Er is weinig dat meer het zwijgen oplegt dan iemand uit te schelden voor het gebruik maken van andermans kwetsbaarheden, hoe onwaar dat ook moge zijn. Het komt goed uit dat sommigen van ons ook bereid zijn om een deel van dat werk op zich te nemen. (Maar, dat is niets nieuws.)

In een poging om onze onderdrukkers een handje te helpen, duikt ondertussen een veel verontrustender fenomeen op. Vooral van de kant van de Pill Shamers Type II. Dat fenomeen doet zich voor wanneer mensen praten alsof de manier waarop nu gedeald wordt met “pill shaming” ergens gelijk is aan de originele aanmoedigingen door het klassiek klinisch systeem om überhaupt medicijnen in te nemen. Gewoon een kwestie van “dit voor dat”. Ja. Oké. Natuurlijk. Iemand in welke richting dan ook duwen is een punt. Zoals werd gezegd in “Mind the Gap: The Space Between Alternatives and Force“: “Dwang is dwang, jazeker, jazeker.” Maar, dwang zonder macht heeft niet veel… nou ja, dwang.

Even geduld, we dwalen even af in het weelderige land der vergelijkingen: Wij geloven dat vrouwen mannen slecht kunnen behandelen. Sommige vrouwen hebben nogal bevooroordeelde ideeën over de mannelijke soort in zijn geheel, en weigeren zelfs de “beste mannen” een kans te geven. Toch verwerpen wij het idee van “vrouwenhaat” met volle overtuiging. Waarom? Omdat “omgekeerd seksisme” niet kan bestaan in een maatschappij waar vrouwen eenvoudigweg niet de macht hebben om mannen systematisch te onderdrukken. Ja, het is bijvoorbeeld al vele jaren geleden dat vrouwen stemrecht kregen, maar zij hadden niet de macht om zichzelf dat recht toe te kennen. Zoals anderen voor ons al hebben opgemerkt, konden zij vechten, boycotten, schreeuwen, gillen, protesteren en elke tactiek uit hun “goede activistische” boeken gebruiken, maar het waren nog steeds de mannen die de macht hadden om de wet daadwerkelijk te veranderen. Op dezelfde manier zijn het nog steeds mannen (blanke mannen, om precies te zijn) die de macht hebben om te heersen over de vrijheden van vrouwen, zoals blijkt uit het recente abortusbesluit in Alabama en verschillende andere staten. Er bestaat ook nog steeds een verkrachtingscultuur, salarisverschillen en een groot aantal andere ongelijkheden die ons parten zullen blijven spelen.

De meerderheid zal inzien dat het vermogen van een vrouw om gemeen te zijn tegen (of zelfs bepaalde kansen te ontnemen aan) een individuele man of een groep mannen niet hetzelfde is als de macht van mannen om de wetten te veranderen die de vrijheden van alle vrouwen regelen. Dezelfde situatie doet zich voor in de psychiatrie.

De meerderheid zal inzien dat het vermogen van een vrouw om gemeen te zijn tegen (of zelfs bepaalde kansen te ontnemen aan) een individuele man of een groep mannen niet hetzelfde is als de macht van mannen om de wetten te veranderen die de vrijheden van alle vrouwen regelen. Dezelfde situatie doet zich voor in de psychiatrie. Mensen die zich bezighouden met pill shaming (van welke soort dan ook) kunnen net zo gemeen, afwijzend en schadelijk zijn als ieder ander maar steeds op individueel niveau. Ze hebben geen echte stelselmatige macht. Degenen die pillen willen promoten hebben daarentegen de media, de artsen, de macht van het bedrijfsleven en (het belangrijkste) de wet aan hun kant. Wanneer een familielid probeert iemand te overtuigen om een probleem te erkennen of een bepaalde aanpak te kiezen om het op te lossen, kan dat zeer pijnlijk zijn, maar er zijn grenzen aan wat zij kunnen doen. Er zijn géén gerechtelijke bevelen die mensen die psychiatrische medicatie wíllen gebruiken, op legitieme wijze kunnen verbieden deze nog te nemen. Evenmin zijn er gerechtelijke bevelen die mensen opsluiten om ze bij de psychofarmaca weg te houden. Omgekeerd lopen vrijheid en lichamelijke integriteit wel degelijk gevaar…

En hoewel je hier en daar een echte “pill shaming” persoon kunt tegenkomen (die zijn beslist gemakkelijker te vinden dan, laten we zeggen, Big Foot), is de ” weigeraars-politie” eigenlijk overal. Je vindt ze in alle mediaverhalen (al dan niet fictief) over het gevaar van “onbehandelde psychische aandoeningen”. En in de rechtbanken met hun bevelen voor gedwongen opnamen (zowel klinisch als ambulant). Ze zitten in het geweld van dwangmaatregelen en naalden die met geweld onze huid doorboren. En, als klap op de vuurpijl, mogen we dat eigenlijk geen geweld noemen, omdat we niet eens de macht hebben om het woord vanuit ons eigen perspectief te definiëren. Er is gewoon geen vergelijking.

En, ja. In hemelsnaam, ja. Sommige kleine groepen en organisaties die zich richten op het terugdringen van alle macht focussen inderdaad (bijna uitsluitend) op verhalen die hun tegenverhaal ondersteunen. Dit is geen slechte zaak, op voorwaarde dat ze niet tegelijkertijd proberen om andere verhalen in het proces te veroordelen. Het is geen voorbeeld van “omgekeerde psychiatrische onderdrukking” of iets anders kwalijks. Het is gebaseerd op de praktische realiteit dat deze verhalen – en de waarheden die zij vertegenwoordigen – grotendeels genegeerd of nergens anders gehoord worden. Ze zijn geen “evenredige vertegenwoordiging” verschuldigd in een wereld waar de machthebbers hen “geen enkele vertegenwoordiging” bieden.

Op welke planeet is het eerlijk dat een groep met elf stukken taart aan een groep met één stuk taart vraagt om die als enige te delen? En wanneer de laatste weigert, hoe kan het dan nog logisch zijn om die groep van wanpraktijken te beschuldigen? Laten we niet vergeten dat de farmaceutische lobby een van de meest goed gefinancierde en machtigste branches ter wereld vertegenwoordigt. Lobbyisten voor farmaceutische en gezondheidsproducten hebben een groter budget dan welke andere lobby in het land ook. Dus ook groter dan de lobby voor olie, elektriciteit en wapens. En het is beslist onwaarschijnlijk dat er in de directiekamers van het hoofdkantoor van Eli Lilly diep wordt nagedacht over hoe er ruimte kan worden gemaakt voor diegenen die met hun verhaal de winstcijfers in twijfel trekken.

“Speaking truth about bad science and psychiatric oppression does not equal ‘pill shaming.’”

Sera Davidow

Dus, wat gaan we nu doen? Hier zijn een paar suggesties:

  • Neem je eigen aandeel in het ‘pill shaming’ eens onder de loep

Stop met het schrijven van ‘pill shaming-tegenstoot-posts. Stop met ze te ‘liken’. Stop met ze te delen op sociale media. Stop met het maken, kopen of dragen van “anti-pill-shaming-producten”. Stop helemaal met het gebruik van de uitdrukking. Zelfs als er een deel van de boodschap is die je leuk vindt, je draagt bij aan een groter probleem, dus zoek een andere manier om dat deel op te pakken, en laat de rest voor wat het is. In het beste geval zijn de beweegredenen achter de beschuldiging van “pill shaming” misplaatst. In het slechtste geval vertegenwoordigen ze een gezamenlijke poging van de huidige machtsstructuur om ons tegen onszelf op te zetten. En ze hebben niet nog meer hulp nodig. Serieus.

  • Ben bewust van je afkomst

Ja, je kunt een kritiek schrijven. En ik kan een kritiek schrijven op jouw kritiek. En dan kunt u mijn kritiek op uw kritiek bekritiseren terwijl ik me voorbereid om u terug te bekritiseren, dit alles uitmondend in een woordenstrijd in een of andere al te academische gesloten Facebook-groep. Maar op een gegeven moment hebben we allemaal niet meer in de gaten wat we in vredesnaam probeerden te bereiken. Kritisch denken is belangrijk, vooral als je het opneemt tegen een systeem dat heeft geprobeerd het bij velen van ons de kop in te drukken. Maar wanneer we zo opgaan in het geven van argumenten en het uit elkaar plukken van ideeën, beginnen we de realiteit van het leven van deze mensen uit het oog te verliezen. Deze kwesties spelen zich niet af in boeken, of tijdschriftartikelen, of zelfs op sociale media (hoe het er ook uitziet). Dit is het echte leven. En wij moeten beseffen dat een van de belangrijkste tactieken in dit soort gevechten is dat degenen die nu aan de macht zijn, degenen die weinig macht hebben, op de een of andere manier ervan overtuigen dat zij onderling moeten vechten. De vijand zijn niet wij, maar de levens die op het spel staan.

  • Ben bewust van je missie

Hoewel we echt geloven dat de focus op ‘pill shaming’ misplaatst en overtrokken is, hebben te veel van ons niettemin overdreven uitgesproken ideeën over hoe het leven er voor andere mensen uit zou moeten zien. De enige echte weg naar liberalisering is om ons te concentreren op hoe we mensen kunnen helpen om hun macht terug te krijgen (of die in de eerste plaats te krijgen). Het maakt niet uit hoe ze die macht vervolgens kiezen in te zetten. Die macht kan komen met of zonder medicatie en die medicatie kan voorgeschreven zijn of niet. Onze taak is het verlichten van verschillende paden, niet om iemand een bepaald pad op te duwen.

  • Ben bewust van je privilege

Soms is het pad dat iemand kiest echt het pad dat hij wil bewandelen, zelfs wanneer hij toegang heeft tot alle andere paden. Maar het is belangrijk om duidelijk te maken dat sommige mensen voor psychiatrische middelen kiezen omdat ze niet de steun hebben om ervan af te komen, of de middelen, of de tijd missen die nodig is voor afbouw niet gecombineerd kan worden met werk. Veel mensen zouden graag zien dat alternatieven zoals lichaamsbeweging het antwoord zijn, maar het ontbreekt hen aan tijd, energie of lichamelijke mogelijkheden om het uit te proberen. En sommige mensen zijn er duidelijk over dat ze voor nu psychofarmaca als de beste optie zien, omdat ze daarmee kunnen overleven in de snelle stad waar ze nu wonen, of om hun school af te maken, of wat dan ook. Het risico dat ze lopen is volgens hen de moeite waard op te nemen. Dit zijn allemaal geldige keuzes, op voorwaarde dat mensen eerlijke informatie hebben om die keuzes op te baseren.

Aan de andere kant maken bewegingen voor sociale rechtvaardigheid ruimte voor de ervaringen van de meest uitgesloten mensen (en stellen die centraal). Op welk gebied we dit werk ook doen, we kunnen niet diegenen vergeten die worstelen op gesloten afdelingen onder het gewicht van gedwongen medicatiebevelen. Het zijn vaak arme mensen, gekleurde mensen en/of pleegkinderen die het meest te lijden hebben onder de opvatting dat anti-dopaminerge medicatie zogenaamde ” psychiatrische ziekten” behandelt. In werkelijkheid sterven de mensen die onze beweging het hardst nodig hebben vaak al aan orgaan-falen voordat ze ook maar weet hebben van het bestaan ervan, laat staan van de kritiek op het tegenargument. Op de een of andere manier moeten we een manier vinden om door dit spanningsveld te navigeren en al deze realiteiten vast te houden.

  • Overdenk je bekwaamheid

Het is belangrijk te onthouden dat mensen zelf mogen bepalen hoe “werken” of “succes” er voor hen uitziet. De vaak onbetwiste definitie van succes komt meestal met een voltijdse baan, geen ziekenhuisopnames, en een reeks relationele markers (zoals huwelijk, kinderen, enzovoort). Maar we hoeven niet zo beperkt te zijn in onze visie. Het leven van mensen hoeft niet noodzakelijkerwijs te voldoen aan alle voorwaarden van een kapitalistisch systeem om van waarde te zijn. We mogen in de wereld staan zoals we zijn, zelf bepalen wat ons leven de moeite waard maakt. Onze levens mogen allesbehalve “netjes en opgeruimd” zijn, en we mogen alle externe verwachtingen die ons proberen te vertellen of we al dan niet “in orde” zijn, vergeten. Het is zelfs goed om niet geobsedeerd te zijn door “herstel”, vooral als dat ten koste gaat van de kans om “gewoon te leven”.

Tot slot nog dit: Bedenk ook dat degenen onder ons die vechten voor verandering en volledige erkenning van het tegenargument (het tegenargument dat het antwoord niet altijd in een pillendoosje zit, dat psychiatrische medicatie vaak schadelijk zijn, dat psychiatrische diagnoses geen wetenschappelijke waarde hebben, hoezeer iemands nood ook echt is, en dat machtsverlies (een van de belangrijkste problemen van allemaal) nog niet genoeg voet aan de grond hebben gekregen om het antwoord van het tegenargument waard te zijn. Natuurlijk, als je ziet dat iemand opdringerig is, benoem het en reageer, maar de gezamenlijke reactie is onverdiend en schadelijk. Geef ons op zijn minst een beetje voorsprong voordat je jezelf laat gebruiken als een instrument van het systeem om ons terug op onze plaats te zetten. Geef ons een kans om te vechten.

Er zijn dingen die onze collectieve “schaamte” verdienen. Fenomenen als de verkrachtingscultuur en de groeiende ongelijkheid in ons land verdienen om agressief en vaak aan de kaak gesteld te worden. En we moeten zeker niet proberen mensen te schande te maken voor de strategieën die ze gebruiken om in deze wereld te overleven. Of die strategieën nu bestaan uit een pil op recept, een drug die op straat is gekocht of zelfverwonding zoals snijden of verbranden. We kunnen ons niet de afleiding veroorloven om de invloed van de westerse geneeskunde op het pill-shame-verhaal te verwarren met beschuldigende aanvallen op de individuele vrijheid.

Onthoud: “Het gaat niet om pillen. Het gaat om macht.” En die hebben wij (nog) niet veel.

***Gepubliceerd op Mad in America, 26 juni 2019. Vertaald door MitN***

Disclaimer: Mad in America bevat blogs van een diverse groep schrijvers. Deze berichten zijn bedoeld als een openbaar forum voor discussie over de psychiatrie en haar behandelingen. De geuite meningen zijn die van de schrijvers zelf.

Vorig artikelBlijvende schade na voorgeschreven medicijnen
Volgend artikelDe DSM; wetenschappelijk betekenisloze diagnoses