Dan manisch, dan weer depressief. Zit je in een manie, dan kun je de hele wereld aan, tenminste, dat denk je, met alle gevolgen van dien. Ben je depressief dan komt er niks meer uit je handen. Tijdens mijn behandeling in de psychiatrie vertelden medewerkers me: “Je bent en blijft bipolair en daarmee moet je leren leven”. Dit was te kort door de bocht gelukkig. Ik heb namelijk gezond leren voelen en mijn leven op de rit gekregen. Hoe ben ik gekomen tot een emotioneel stabiel bestaan, gezonde relaties en een plek in de samenleving? Ik vertel het in deze blog.
Door Jolmer de Jong – 20 november 2024
Drie jaar behandeling in de GGZ
In maart 2019 kreeg ik een psychose. Trauma stapelde zich op trauma en een nieuwe heftige ervaring werd mijn hersenen teveel. De manische staat waarin ik al verkeerde, schoot door in psychose. Ik hallucineerde; zag mensen en hoorde personen op straat die er niet waren.
Een opname van 8 dagen in de Spaanse psychiatrie – ik was op vakantie in Barcelona – werd een feit. Na deze korte periode ging ik terug naar Nederland en ik ging in behandeling bij de GGZ. Tijdelijk woonde ik weer bij mijn ouders. Het viel me op dat de GGZ-medewerkers de regie over mijn leven wilden nemen. Ik vond dat vreemd. Ondanks alle goede bedoelingen, voelde ik al vanaf het eerste contact in de GGZ dat dit voor mij niet klopte.
Wekelijks had ik gesprekken met SPV’ers (Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen) en zo nu en dan met een psychiater. In mijn drie jaar durende behandeltraject in de psychiatrie heb ik veel verschillende gezichten gezien. Ik schat dat zo’n 20 medewerkers met me hebben gesproken in totaal; casemanagers, SPV’ers, psychiaters en psychologen, voor korte of langere tijd. Ik maakte kennis met het signaleringsplan: wat te doen als je ontregelt (psychotisch wordt), de life-chart (oftewel het bijhouden van stemmingswisselingen) en cognitieve gedragstherapie.
De medewerkers / behandelaren wilden denk ik een beeld krijgen van hoe het mij in het dagelijkse leven verging. Op basis hiervan dachten zij mijn medicatie dan vermoedelijk zo in te kunnen stellen dat mijn stemming stabiel bleef. Door de jaren heen slikte ik daarom een stemmingsstabilisator, lithium en antipsychotica zoals olanzapine. Ook clonazepam, een medicijn met verslavende werking bedoeld om me rustiger te krijgen, kwam langs.
Ik kan me geen duidelijk effect van de medicatie herinneren. In mijn optiek is het verloren tijd geweest, de drie jaar in behandeling bij de GGZ. Afgezien van de eerste tijd na mijn psychose, toen ik werd ingesteld op de medicatie olanzapine (20mg) en clonazepam (20mg). Ik begrijp dat mijn hersenen destijds vanuit manie in psychose waren doorgeschoten. Mijn hersenen hadden in die periode kort na de ontregeling misschien weer uit de bocht kunnen vliegen zonder medicijnen. Ik had toen misschien een gevaar voor mezelf en mijn omgeving kunnen zijn.
Bij de GGZ ging het nooit over gezond leren voelen, een weg naar genezing, een plek hebben in de samenleving. Het ging over beheersen van een ongeneeslijke ziekte: ‘de bipolaire stoornis’. Ik vraag mij nog dikwijls af: “Gelooft de psychiatrie hier echt in? Wil de psychiatrie een meer heilzame behandelweg werkelijk niet zien? Is dat enkel omdat dit tegen het belang van de farmaceutische industrie (geld verdienen met medicatie) in gaat?”
Hoe dan ook strookten mijn ideeën over hoe ik mijn eigen behandeling zag niet met hoe de GGZ dacht dat mijn traject eruit moest zien.
Mijn weg naar een emotioneel gezond leven
Er kwam een moment dat mijn vader op de website ‘Bipolair Anders’ stuitte van een therapeut: Ronald van Aalten. Hij claimde dat de bipolaire stoornis te genezen is.
Dit sprak mij aan omdat ik niet kon geloven dat ik de rest van mijn leven moest leven op pillen – of zoals het in de psychiatrie in mildere bewoording werd gezegd: “Het langdurig gebruik van medicijnen mij sterk werd aangeraden”. Als ik er nu aan terugdenk komen er gevoelens van compassie naar boven met de lijdende persoon die ik destijds was. Maar ook intense woede naar de psychiatrie en hoe ik me behandeld voel, ook dat absoluut.
Het was niet alleen mijn weerstand tegen het slikken van de medicijnen. Het was ook dat, bij het slikken van de stemmingsstabilisator lithium bijvoorbeeld, het noodzakelijk was om eens in de zoveel tijd naar het ziekenhuis te gaan om mijn bloedwaarden te laten prikken. Dat vond ik ook niet prettig. En bij dat alles ook nog wetende dat lithium slikken gevaarlijk is als je veel in de zon zit. Dan kun je maar beter niet in een land wonen dat hoge temperaturen kent. Maar laten die er nu net zijn in Spanje, het land waar ik nu woon, waar ik destijds wilde wonen, en waar ik van 2015 tot en met 2018 ook gewoond heb. Lithium kan in combinatie met hoge temperaturen levensgevaarlijk zijn omdat het kan leiden tot loodvergiftiging (met in het ergste geval de dood als gevolg). Voor mij voelde doorslikken dus eigenlijk niet als een optie.
Mijn situatie overwegende, met daarbij het volledig niet kunnen zien van een toekomst voor mezelf als ik op dezelfde weg bleef doorgaan, maakte het voor mij eenvoudig om het alternatief, werken met de therapeut Ronald van Aalten, aan te grijpen. Hij heeft een verantwoordelijke aanpak, naar mijn mening. Geenszins betoogt hij om de medicatie maar gelijk te stoppen. Wel kan dit eventueel geleidelijk worden afgebouwd, is zijn boodschap.
Zijn verhaal, hij is ervaringsdeskundig bipolair en genezen, sprak mij aan. Wat had ik te verliezen? Lager dan waar ik tot dusver was, zou ik niet meer komen in mijn leven. De enige weg leek omhoog, en dit bood hoop.
In de sessies bracht Ronald daadwerkelijk een luisterend, onbevooroordeeld oor. Hij stelde mijn levensverhaal centraal, liet mij vertellen en bood mij tools om mijn emoties te leren beheersen. Hij zag mij als een mens met een persoonlijkheid en emoties en werkte op basis van een gelijkwaardig, therapeutisch contact (waar de GGZ eerder dacht in diagnoses en gestandaardiseerde behandelplannen).
Mijn genezing: therapie met ervaringsdeskundige was de sleutel
Ik spreek zelf graag over ‘genezing’ waar ‘herstel’ vaak wordt gebruikt. Ik vind dit persoonlijk een verkeerde term. Het impliceert immers dat ik ooit gezond zou zijn geweest (lees: gezond zou hebben gevoeld). Dat ik hersteld zou zijn van een ziekte. Maar dat is niet waar. Ik zie mezelf als een persoon die het grootste deel van zijn leven emotioneel niet gezond is geweest. Genezing, gezond leren voelen en een volledig nieuwe start kunnen maken, dekt die lading wel.
“Hoe ben ik zelf van de bipolaire stoornis genezen?” ofwel “Hoe heb ik geleerd gezond te voelen?” Allereerst door in heling te geloven. Daarnaast door hard te werken middels de voor mij juiste therapie met een ervaringsdeskundige therapeut.
Ik voelde in mijn jeugd nooit de veiligheid om boosheid te uiten. Ik groeide op in een gezin waarin in mijn vader destijds veel in de emotie ‘boosheid’ moet hebben gezeten. Hierdoor voelde ik als kind dat ik mij altijd emotioneel moest inhouden. Op latere leeftijd heb ik om deze reden veel opgekropte woede in mijzelf vastgezet (wat zich uitte in depressie). Het was zaak dat ik in therapie ging leren om mijn gevoelens van woede op een veilige manier te uiten. Mijn therapeut luisterde en haalde bij mij ‘emotie’ (woede) op een ‘gecontroleerde manier’ naar boven
Voor een evenwichtige emotionele huishouding is het belangrijk om iedere gezonde emotie: woede, verdriet, verlangen, et cetera de aandacht te geven die het vraagt – om zo jezelf te kunnen openen voor gevoelens.
De vaste therapeut focuste op mijn verhaal en maakte aantekeningen om later op terug te kunnen grijpen zodat hij steeds wist waar we waren gebleven. Hij had oog voor de moeilijke emoties, en met name de opgekropte emoties, in mijn levensverhaal die bij de gedachten (verhalen) hoorden die ik vertelde. “Je depressie bestaat voor een flink deel uit niet geuite woede”, zei Ronald. Hij leerde mij de emotie boosheid, maar zo kan hij ook andere emoties, zoals bijvoorbeeld angst, helpen integreren in je systeem. Hij kan blinde vlekken zien die ik zelf nog niet kon zien. Ten aanzien van mijn behoefte aan een levenspartner kon hij bijvoorbeeld een verlangen zien en tegelijkertijd de, destijds, angst voor binding.
Ronald kijkt per client welke delen (gevoelens) onderbelicht zijn gebleven om daar zodoende balans in aan te brengen. Heel concreet had ik door de gesprekken met Ronald ruimte om te praten over allerlei met trauma belaste onderwerpen (moeilijke ervaringen uit mijn jeugd) waar gevoelens van woede onder zaten die ik nooit heb kunnen uiten naar mijn ouders, vrienden en andere mensen in mijn sociale systeem (behandelaren in de GGZ).
Ik leerde de emotie boosheid die bij fragmenten van mijn totale levensverhaal hoorden veilig uiten. Veilig wil zeggen dat ik woede die bijvoorbeeld zich richtte tegen mensen in een stuk uit mijn levensverhaal, niet letterlijk tegen die mensen richtte, maar dat ik me die mensen inbeeldde en de woede uit mijn systeem eruit sloeg op een kussen. Ronald spoorde me daartoe aan ook vanuit de gedachte, dat als ik later alleen ben, ik zelf een veilige toegang zou hebben tot deze emotie. In therapie ging dit ongeveer zo: ik vertelde hem een verhaal. Hij spoorde me vervolgens aan om de woede, waarvan hij begreep dat deze in me leefde, te voelen. Dan zei hij bijvoorbeeld: “Maar dat is toch vreselijk wat die mensen je hebben aangedaan? Zou je ze niet eens een flinke trap voor hun harses willen geven? Ja! Doe dat maar! Sla ze maar eens flink op hun…”. Hij provoceerde me dus flink, pakte een groot kussen ter zelfbescherming en gaf mij een klopper. Ik ging daarop slaan, slaan en slaan. Tijdens dit proces voelde ik de woede in mijn lijf opborrelen. Slaan, slaan en slaan op een kussen. Ik ramde erop met alle woede die ik voelde. Schreeuwend en al tot ik uitgeput ophield en de woede en agressie in me voelde doorstromen. “Lekker gevoel hè?”, zei Ronald dan terwijl ik aanwezig bleef bij het gevoel en het op instructie zo groot liet bestaan als ik aankon. De emotie zakte vervolgens als vanzelf af en dan werd ik ook rustiger.
De volgende stap was om zonder zijn begeleiding thuis een veilige uitweg te vinden als ik op momenten geconfronteerd werd met mijn eigen opgekropte emoties. Heftige muziek luisterend, stond ik dan in enkel ondergoed in de huiskamer en sloeg ik al mijn agressie eruit. Ik stond op die momenten letterlijk met mijn vuisten in de lucht te rammen of op een kussen. In gedachten was ik bij de mensen of situaties waarvan ik het gevoel had dat die me onrecht hadden aangedaan. Ik ging door met uiten tot ik van vermoeidheid niet meer kon. Na het doorleven van deze agressie en gevoelens van woede ontstond er in de ontspanning ruimte om met al mijn aandacht (awareness) naar het onderliggende gevoel van de agressie en woede te gaan.
Dankzij deze benadering kanaliseerde en transformeerde ik het gevoel, maakte ik flinke groei door en werd ik uiteindelijk een emotioneel stabieler persoon. In een periode van enkele maanden wekelijks therapeutische gesprekken kon ik al mijn opgekropte emoties, en daarmee de emotionele disbalans in mezelf, kwijtraken: de beide polen manie en depressie losten als vanzelf op in mij toen al die opgeslagen gevoelens vrijgelaten mochten.
Ik ben het universum eeuwig dankbaar dat ik Ronald heb ontmoet en hem voor wat hij voor mij heeft betekend. Vandaag de dag voel ik me emotioneel veilig: in balans. De extreme gevoelens, depressie en manie, bestaan niet meer in mijn lijf. Mijn leefsituatie van nu lijkt niet eens meer op die van toen. Dankzij een vrouw ervoer ik wat het is om gezond te voelen. Ik werd verliefd! Deze vrouw en ik zouden elkaar slechts eenmalig zien. Maar zij heeft een zaadje (lees: gezonde gevoelens) in mijn lichaam geplant. Voor altijd.
Aan alle bipolairen: gezond leren voelen is mogelijk
Gezond leren voelen kan! Op basis van mijn eigen ervaring ben ik vóór een op het individu afgestemde therapie gefaciliteerd door een therapeut met ervaringskennis die zelf bipolair was en gezond heeft leren voelen. De aanpak die ik volgde was gestoeld op gelijkwaardigheid en het besef dat we allemaal een eigen verhaal met unieke gevoelens, gedachten en een persoonlijkheid hebben. Mijn gevoel was door jeugdtrauma ontspoord. Met de voor mij juiste hulp heb ik alle trauma’s die mijn persoonlijkheid ontwrichtten (psychose, manie, depressie) van onbewust, naar bewust in mij aanwezig kunnen maken en van daaruit deze kunnen helen. Juist door over trauma’s, gevoelens van verdriet, pijn en daaraan gekoppelde gedachten en herinneringen te praten en te voelen, verdwijnt de emotionele lading. Als iets er mag zijn in al zijn facetten lossen de polen manie en depressie vanzelf op uit een systeem.
Ik schrijf deze blog omdat ik met mijn verhaal mensen wil bereiken die door een vergelijkbare situatie gaan. Ik wil deze mensen hoop geven op een beter leven. Zelf heb ik jarenlang gekampt met mentale problematiek en kreeg ik de diagnose bipolaire stoornis. Met de juiste hulp (therapie) is een beter leven zonder medicatie vaak mogelijk. Je kunt altijd nog gezond leren voelen en een vreugdevol leven leiden. Ik gun lijders aan de ziekte bipolariteit ook een vreugdevol en emotioneel stabiel leven.
Tegenwoordig woon ik in Madrid. Op het moment van schrijven (9 september 2024) ben ik 37 jaar oud. Ik heb een lieve vriendin en heb nu bijna één jaar een vaste baan. Ik schrijf naast deze baan freelance en beraam me altijd op professionele kansen. In de privésfeer kan ik verder bogen op een paar goede vrienden. De band met mijn beide ouders en overige familieleden is goed.
Ik zie niet hoe ik mijn gelijk meer kan bewijzen, dan door de middenweg te bewandelen. Er is voor mij geen betere manier om mijn gelijk aan te tonen dan door simpelweg de extreme (ik sta het mezelf toe dit bij uitzondering zo te benoemen) verandering op persoonlijk niveau die ik heb ondergaan te leven. En gelukkig zijn er genoeg getuigen in mijn leven gebleven, zoals mijn beide ouders, die dit bevestigen.
***Deze blog verscheen voor het eerst op Mad in the Netherlands, 20 november 2024***
Mad in the Netherlands presenteert blogs van een diverse groep schrijvers. Deze berichten zijn bedoeld als een openbaar forum voor discussie over de psychiatrie en haar behandelingen. De geuite meningen zijn die van de schrijvers zelf.
