In deze tijd onderdrukken we graag de symptomen die voortkomen uit een psychiatrisch ziektebeeld met medicijnen. We dempen eigenlijk de uitingsvorm van een ontregeld mens. Naar mijn zienswijze zijn psychische klachten onlosmakelijk verbonden met trauma vanuit hechtingsproblematiek (bindingsangst, verlatingsangst). Natuurlijk zijn er verschillende gradaties als we het hebben over psychische klachten. Ik meen uit de ernst van de psychische klachten af te kunnen leiden hoe groot de onderliggende hechtingsproblematiek is.
Door Nicky Timmermans – 5 juli 2023
Er lopen steeds meer jongeren vast. Ook jeugd die uit hele normale gezinnen komt, zoals ik zelf, waarbij de ouders zich totaal niet bewust zijn van hun eigen hechtingsproblematiek. Wat je dan in deze gezinnen ziet, is dat er veel onveilige veiligheid aan de orde is. Ouders zitten zelf vast in hun eigen overlevingsmechanismes en leren hun kinderen (onbewust) hetzelfde aan. Deze overlevingsmechanismes zijn vaak sterk en moeilijk te doorzien en doorgronden door henzelf, zo ook door anderen. Daarom spreken we hierbij over een ‘blind trauma’ binnen het gezin.
Hechtingsproblematiek klinkt voor velen als ‘te groot’. We linken hechtingsproblemen aan extreme verwaarlozing, huiselijk geweld, seksueel misbruik of andere extreme gebeurtenissen. Maar emotionele verwaarlozing laat misschien nog wel diepere wonden achter. Omdat we hierbij niet spreken van een momentopname van trauma maar van opgroeien in trauma.
We ontwikkelen op deze manier een getraumatiseerd lichaam. Dit heeft ook zijn weerslag op ons brein, je maakt geen gezonde ontwikkeling door. Je lichaam staat non-stop onder grote stress en spanning, wat een voortdurend gevoel van onveiligheid geeft. Een PTSS (posttraumatische stressstoornis) is hier vaak een gevolg van. Dit blijkt moeilijk te herkennen omdat we evenmin leren wat stress-signalen zijn, het is immers een manier van leven geworden. Ook ontbreekt het vaak aan lichaamsbewustzijn door de afsplitsing van trauma waarin we gedissocieerd raken van ons lichaam. Zodoende wordt dit vaak over het hoofd gezien in de reguliere gezondheidszorg en wordt de diagnose Complexe PTSS vaak pas in een laat stadium ontdekt, voorafgegaan door een scala aan (onjuiste) diagnoses. Wanneer we te lang onder te hoge stress staan, zal onze draagkracht vanzelf minder worden. Naar mijn zienswijze gaan psychische klachten om deze reden niet alleen over de geest maar over het gevolg van trauma in het lichaam.
Het lichaam uit
Wanneer in het lichaam trauma aanwezig is en iemand wordt daarin getriggerd, dan schiet het lichaam in ‘standje overleven’. Dat betekent dat adrenaline en het stresshormoon cortisol in een mum van tijd enorm toenemen. GEVAAR! Een automatische reactie op gevaar is dat we rennen voor ons leven. Zoals een dier wegrent wanneer het in gevaar is en aangevallen wordt. Op dit punt worden onze patronen geactiveerd. Wat ik bij mij zelf zie, en ook bij de mensen die ik behandel, is dat zij op deze momenten overmobiliseren. Je kunt niet meer stoppen met bewegen want je bent immers aan het rennen voor je leven. Dit zorgt ervoor dat het lichaam maar ook de geest geen rust meer krijgen. We helpen onszelf over de kop. Door het toenemen van stress in het lichaam, de gejaagdheid de angst en het niet kunnen reguleren van de hoeveelheid energie die vrij komt, treden we in een dissociatie, een overlevingsmechanisme.
Door dissociatie bescherm je jezelf voor de intense chaos die gaande is in je lichaam, voor wat te veel is om nu mee te kunnen dealen. We checken uit.
Vóór we volledig uitchecken komen we in een tussenfase. Hierin barsten we vaak van energie, hebben we weinig richting maar 1000 creatieve ideeën. Ook kan grootheidswaanzin hier in ondergebracht worden. We stijgen letterlijk op. Dit beeld zie je vaak terug in een manische episodes. Deze energie voelt heel onrustig en je kunt hierbij ook paniek en angst voelen. Ergens voel je de onveiligheid van het feit dat je richting een complete dissociatie gaat, wat naar mijn zienswijze psychose is.
In deze staat staan we ontzettend dicht bij het spirituele. Hier kunnen we informatie halen die verder gaat dan de begrenzing van ons eigen lichaam en gedachten.
Daarop volgt helaas vaak veel angst en een periode van depressie.
Wanneer het lichaam al zijn energie verbruikt heeft komt het tot stilstand en zal je voelen waar je zo hard voor bent weggerend:
Weg van daar waar we de dood in onszelf voelen. Weg van daar waar we niet kregen wat we zo ontzettend nodig hadden. Weg van daar waar we zo ontzettend ontregeld zijn geraakt omdat we die liefde warmte en veiligheid niet hebben gekregen daar waar we ons trauma voelen.
Een pijnlijke waarheid. Alleen weten we vaak niet dat dit de pijn is die wij voelen. We weten alleen dat we vastlopen.
We weten dat we last hebben van angst van depressies, dat we moeite hebben met contacten of vaak in de vermijding schieten wat zich uit in een verslaving dat we een eetstoornis ontwikkelen of andere psychische klachten hebben. We weten dat we paniekaanvallen hebben, dat we stemmingswisselingen ervaren, dat ons hoofd overuren maakt, dat onze draagkracht niet groot genoeg is. We weten dat we vastlopen op verschillende levensgebieden.
Daarom gaan we op zoek naar hulp of onze ouders gaan op zoek naar hulp voor het ontregelde kind, totaal onbewust van hun eigen trauma.
Herstelbeweging naar het eigen lichaam
Emotionele verwaarlozing betekent vanuit een groter bewustzijn niet meer dan dat ouders / opvoeders de verbinding niet aan kunnen gaan met hun eigen primaire emotionele behoeftes.
Daar waar zij zichzelf verwaarlozen, verwaarlozen zij onbewust hun kinderen.
Zo komen mensen die vastlopen in de reguliere zorg terecht, waaronder ik. Ik kwam op mijn 11e in de GGZ terecht. Diagnostische onderzoeken en jaren van therapie volgden, vooral op cognitief vlak. Heftige medicatie werd mij op jonge leeftijd al voorgeschreven. Als we het lichaam niet meenemen in de beweging van herstel en we ons alleen op het cognitieve vlak richten, zijn we aan het dweilen met de kraan open. We missen dan het totaalplaatje van herstel want praten gaat steeds over dezelfde route. Over paden van herhalen. We blijven in ons hoofd vaak in kringetjes draaien. Dat wat we kennen daar houden we ons aan vast. Het brein is bang voor verandering en houdt zich onbewust vast aan een ingesleten patroon. (Zie The Theory of Constructed Emotion- Lisa Feldman Barrett)
Medicatie kan zorgden dat de ontregeling die gaande is in het lichaam wat wordt verzacht, wordt gedempt, maar de kern wordt gemist. Wordt niet gezien. Trauma zit niet alleen in de geest, trauma zit in het lichaam. Net als psychosegevoeligheid niet alleen in de geest maar vooral in het lichaam zit!
Als ik zie hoe er wordt omgegaan met psychische klachten, en als ik kijk naar mijn eigen psychische klachten, dan missen we een volledige essentie in het herstel van psychische klachten.
We missen de herstelbeweging naar het eigen lichaam.
Pas toen ik na jaren vastlopen, met op en af in therapie zijn waar ik voornamelijk moest praten, in aanraking kwam met lichaamsgerichte therapie, namen mijn psychische klachten langzaam af.
Doordat ik weer de verbinding durfde te voelen met mijn eigen lichaam.
Ik kan mijn lichaam steeds meer gaan ervaren als een veilige plek om in te zijn en te blijven. Zo kom ik los van mijn dissociaties en overlevingsmechanismes.
Waarom wordt in de geestelijke gezondheidszorg, al zegt de naam het misschien zelf al wel, vooral de aandacht gericht op de geest?
Als je de veiligheid zou vergroten in het lichaam door aanraking en contact, dan zouden psychische klachten veel sneller afnemen. Naar mijn zienswijze zou dit de eerstelijnszorg moeten zijn bij het optreden van verwardheid of een psychose. Dit lijkt me veel beter dan mensen isoleren, volstoppen met superheftige medicatie, het ontnemen van hun zelfregie, het wegtrekken uit hun veilige omgeving, en ze diagnose na diagnose geven.
We hebben lichamelijk contact nodig, zeker bij dit soort problematiek. Ik beschouw dit als de sleutel naar herstel van psychische klachten.
Waarom alternatief?
Waarom valt lichaamsgerichte therapie vooral binnen de alternatieve sector? Is hier niet een veel grotere rol voor weggelegd als het gaat om herstel van psychische klachten in de reguliere zorg? De patronen en overlevingsmechanismes die ontstaan zijn vanuit onveiligheid zitten niet alleen in de geest, ze zitten in het gehele lichaam.
We krijgen nu te vaak de boodschap mee dat we ziek zijn, nooit meer beter worden en heftige medicatie voor de rest van ons leven moeten slikken. We horen dat we te complex zijn of dat we uitbehandeld zijn. Dat raakt me diep en frustreert me. Het ontneemt iemand het vertrouwen in zijn zelfherstellend vermogen.
Wij mensen kunnen herstellen als we de juiste beweging weten te maken in ons herstel.
Naar mijn zienswijze leven we in een angstcultuur waarin we vergeten zijn om op ons zelfherstellend vermogen te vertrouwen. Daar waar we bang zijn, hebben we vertrouwen nodig. Dat is voor mijn gevoel te ver te zoeken in de reguliere geestelijke gezondheidszorg, de psychiatrie. Want ook daar is meer herstel mogelijk als we verder durven kijken dan wat we gewend zijn te doen.
***Deze blog verscheen voor het eerst op Mad in the Netherlands, 7 juli 2023***
Mad in the Netherlands presenteert blogs van een diverse groep schrijvers. Deze berichten zijn bedoeld als een openbaar forum voor discussie over de psychiatrie en haar behandelingen. De geuite meningen zijn die van de schrijvers zelf.
