Als kind maakte ik trauma’s mee die zo heftig waren dat ik ze wel moest verdringen. Hierdoor ontstond er al heel vroeg in mijn leven een dissociatieve identiteitsstoornis (DIS). Dit had alles te maken met mijn ervaringen met seksueel misbruik, niet alleen in mijn ouderlijk gezin, maar ook door een pedoseksuele buurman. Daarnaast had het ook een enorme impact op mij dat ik geregeld het doelwit was van een aantal pestkoppen.
Door Iris van Zomeren –23 december 2022
Door de DIS [1] voelde ik dat verschillende delen van mijn persoonlijkheid een soort van eigen leven leidden. In bepaalde situaties konden zij van het ene op het andere moment switchen, waardoor ineens een ander deel aan zet was met totaal andere gevoelens en emoties.
Ik had daar geen enkele invloed op. Zo was er bijvoorbeeld een kind-deel in mij dat geregeld stotterde. Dat was iets wat ik onmogelijk kon verbergen en waar ik in mijn gewone doen nooit hinder van had. Vaak had ik er last van dat de delen door elkaar heen praatten als ik iets wilde vertellen; het was dan alsof ze allemaal hun eigen zegje wilden doen. Wat ik ook geregeld meemaakte was dat ik tijd kwijt was, bijvoorbeeld als ik bemerkte dat ik me in een winkel bevond en dat ik er geen flauw idee van had hoe ik daar gekomen was. Een ander opvallend iets was dat sommige delen een geheel eigen handschrift hadden.
Zoals ik ook in mijn boek ‘Van waanzin naar Wijsheid’ beschrijf, is het voor mij een zeer intens proces geweest om tot herstel en integratie van de DIS te komen. Door de immens zware start van mijn leven was er rond mijn tweede jaar niet één solide ‘ik’ ontstaan (zoals bij de meeste mensen), maar een ‘ik’ dat bestond uit meerdere delen. Elk deel droeg op geheel eigen wijze een stukje van de verborgen traumatische herinneringen. Je zou ook kunnen zeggen dat elk deel een geheim in zich droeg, namelijk het geheim van de oude verdrongen pijn met daarin een enorme woede en een intens verdriet dat niet naar buiten kon komen. Toen ik in mijn pubertijd in de psychiatrie belandde hielp mij dat geen stap verder om enig licht te laten schijnen op dat wat in mij verborgen lag. Pas vele jaren later lukte het mij uiteindelijk wel om dankzij twee zeer goede therapeuten de geheimen van mijn verleden langzaam maar zeker te ontsluieren.
Ik ben toen gaan zien dat al deze delen, stuk voor stuk, overlevingsmechanismen waren en dat ik het – zoals ook een van mijn therapeuten aangaf – zonder hen nooit overleefd zou hebben. De delen hadden gedragen wat voor mij in mijn eentje onverdraaglijk was geweest. Ik heb het aan hen te danken dat ik mij kon dissociëren van de onbeschrijflijke pijnen van mijn jeugd. Ze hebben voor mij de ergste klappen opgevangen en daarmee hebben ze als een soort buffer gefunctioneerd.
Met de integratie viel de buffer langzaam maar zeker weg en daardoor kreeg ik steeds meer op mijn bordje. Waar voorheen de lading door de delen werd gedragen, kreeg ik nu als Iris de volledige lading. Tijdens mijn verwerkingsproces ben ik meer en meer gaan zien dat de pijn die in de delen zat in wezen mijn eigen pijn was, met andere woorden: de delen stonden niet buiten mij, maar waren deel van mij. Voor mij voelde het namelijk alsof de delen ook echte personen waren die als het ware buiten mij bestonden en die mij op een dag spontaan hun naam vertelden. Door ‘hun’ pijn tot in al mijn cellen te verwerken, integreerden zij stukje bij beetje in mij. Het was een hels karwei om de pakketjes van de verschillende delen uit te pakken, maar uiteindelijk vielen ‘de schotten’ weg die als het ware tussen de delen hadden gezeten.
Als ik zo terugkijk dan besef ik maar al te goed dat de functie van de delen was om mij te beschermen tegen de gigantische pijn. In wezen hebben de delen altijd het beste met mij voor gehad, maar dat heb ik me lang niet altijd gerealiseerd. Elk deel vertegenwoordigde bepaalde aspecten uit mijn verleden. Ook hielpen de delen om positieve kwaliteiten te behouden. Zo was er een deel dat de herinnering in zich droeg van hoe ik als kind had genoten van schommelen. En een ander deel was in staat om heel erg te kunnen genieten van de natuur. Er waren delen die een enorme angst kenden, maar er waren ook delen waarin angst geheel afwezig leek te zijn en waardoor ik vroeger dingen gedaan heb waarvan ik nu denk: hoe heb ik dat ooit kunnen doen?
In mijn boek heb ik dit intense proces zo helder en inzichtelijk mogelijk beschreven op een voor therapeuten en cliënten toegankelijke wijze. Vanuit een betrokken afstand vertel ik daarin hoe de delen na jaren van therapie steeds meer integreerden, waardoor de DIS uiteindelijk oploste. Maar voor het zover was, moest ik eerst de heftige pijn die verborgen zat in elk van de delen letterlijk en figuurlijk uit mijn lijf laten trillen via verschillende therapeutische benaderingen. En hoe pittig het vaak ook geweest is, ik voelde dat het niet anders kon, want de enige manier om het verleden los te laten, was de pijn ervan te doorvoelen. ‘Om iets echt te verwerken moet je leren rouwen,’ zei Judith – een van mijn therapeuten – nogal eens, ‘want pas als je de rouw kunt toelaten, kan de wond genezen.’
Voor mij is het heel belangrijk geweest dat ik therapeuten heb gevonden die ook opgeleid zijn in het behandelen van DIS. Als een therapeut niet die ervaring heeft dan bestaat de kans dat slechts een deel in therapie gaat (en de anderen dus niet) en de therapie daardoor niet werkt. Ook ben ik heel blij dat mijn therapeuten voldoende fijnafstemming hadden met de verschillende delen zodat zij zich veilig genoeg voelden om naar buiten te komen. Verder heb ik ook heel veel baat gehad bij Somatic Experiencing en Ego State Therapy. Aan de hand van mijn eigen ervaringen leg ik in mijn boek uit hoe deze methodes werken.
In ‘Van waanzin naar Wijsheid’ maak ik een vergelijking tussen wat ik in mijn leven heb doorgemaakt en de staat van mijn (innerlijk) huis. Ik schreef daarover het volgende:
“Mijn huis heeft veel te lijden gehad onder allerlei barre weersomstandigheden. Er is lange tijd sprake geweest van veel achterstallig onderhoud. Om te beginnen was de fundering al erg slecht, de muren stonden op instorten, het dak lekte en geregeld gierde de wind door de kapotte ramen naar binnen. Het hout was gaan rotten omdat de noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden achterwege waren gebleven. Bij tijd en wijle voelde het huis in zo’n slechte staat dat ik het met de sloopkogel wilde vernietigen. Wat als er geen DIS was ontstaan? Het is maar zeer de vraag of ik de waanzin dan overleefd had. In mijn huis waren er meerdere bewoners nodig om te dragen wat voor mij onverdraaglijk was. Ook al is mij indertijd afgeraden om die pakketjes van mijn medebewoners uit te pakken, toch ben ik heel erg dankbaar dat het bestaan mij de kans heeft geboden om dit wel te kunnen doen.“
***Deze blog verscheen voor het eerst op Mad in the Netherlands, 23 december 2022***
[1] DIS staat ook wel bekend onder de naam MPS (meervoudig persoonlijkheidssyndroom). Dit is een oude benaming die tegenwoordig niet meer gebruikt wordt. De Engelstalige benaming is DID (Dissociative identity disorder).
Tips voor verdere informatie:
- Met het online project DIS is me wordt geprobeerd om aan de hand van een aantal thema’s een realistischer beeld te schetsen van het leven met DIS. Dit wordt gedaan op basis van de anonieme ervaringen van een grote groep mensen met DIS en hun naasten
- Caleidoscoop is de landelijke vereniging voor mensen met een dissociatieve stoornis en hun naasten.
- Focus Podcast: Wat is een dissociatieve identiteitsstoornis, hoe het ontstaat het en waarmee word je geconfronteerd als je ermee leeft? En wat zegt wetenschappelijk onderzoek over deze stoornis en hoe wordt het in de praktijk behandelt? Presentator Sander Nieuwenhuijsen spreekt met Christel Kraaij (klinisch psycholoog), Anne Lagemaat (DIS is Me) en Eline Vissia (GZ-psycholoog en promoveerde op het onderwerp DIS) op het NPO Luister Podcastevent. Ook is er ruimte voor vragen vanuit het publiek in TivoliVredenburg.
Mad in the Netherlands host blogs van een diverse groep schrijvers. Deze berichten zijn bedoeld als een openbaar forum voor een discussie over de psychiatrie en haar behandelingen. De geuite meningen zijn van de schrijvers zelf.
